قاعده دفع افسد به فاسد در فقه و حقوق کیفری اسلام

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: دوفصلنامه فقه و فضا، دوره: 16، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JFFT-16-1_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 54
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمد ضیاء عرفانی

دکتری فقه و حقوق قضایی جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

نبض عمومی عالم تکوین و تشریع در جهت جلب منفعت و دفع مفسده می‎زند اما گاهی به دلیل وجود تزاحم در عالم در موارد زیادی پیش می‎آید که انسان در میان دو مفسده و یا بیشتر قرار می‎گیرد که لابد از ارتکاب یک و یا چند تا از این مفاسد است، عقل انسان بدون معطلی مشغول محاسبه بین بیشترین و کمترین مفسده می‎گردد و در صورت تشخیص در ارتکاب فاسد برای دفع افسد درنک نمی‎کند، حتی در مورد حیوانات این موضوع کاملا مشهود است، از این که عالم تشریع در اصل وجودی و بسیاری از اصول جدای از عالم تکوین نیست با بررسی داده‎های قرآنی، روایی و آرای فقها بیانگر اشتراک در اصل دفع افسد به فاسد می‎باشد، گرچه برخی از محققین دفع افسد به فاسد را به عنوان یک قاعده فقهی بیان نمودند ولی آنچه که از تبیین و تحلیل آیات و رایات بدست می‎آید نه تنها که این یک قاعده، بلکه فراتر از آن و یک جهت دهنده و تعیین کننده مسیر حرکت به سوی هدف است که نه استثناء می‎پذیرد و نه در معارضات مغلوب می‎شود، قابل توجیه هم نیست که شارع حکیم گاهی برای فرار از فاسد حکم به وجوب و یا جواز ارتکاب افسد را بدهد. قانون گذاران اسلامی هم با الهام از شارع حکیم دفع افسد به فاسد را تصویب نمودند.

کلیدواژه ها

قاعده, دفع افسد, اهم و مهم, جهت شریعت, امر فطری, نبض هستی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.