علی کاکو جویباری

بررسی جایگاه حقوق انسان و کرامت او در متون اسلامی از جمله نهج البلاغه از مباحث جدی مورد توجه پژوهشگران دینی دوران معاصر می باشد. یافتن پاسخ مناسب برای اقناع نسل پرسشگر امروز، می تواند چهره واقعی دین اسلام و پیشوایان آن را آشکار سازد. حقوق بشر در نهج البلاغه به عنوان حقوق بشری الهی، با دیدگاه انسان شناسی و منطبق با مصالح و قوانین تکوین و تشریع بیان شده و از این نظر برتری کاملی بر اعلامیه جهانی حقوق بشر دارد؛ همچنین اعلامیه حقوق بشر به دلیل تعریف نامحدود از آزادی ها و لحاظ نکردن معنویت و تعالی روح بشر و هدف خلقت او، برخی ابعاد روحی و معنوی بشریت را نادیده گرفته و امکان سوءاستفاده یا انحراف از برخی مواد آن بیشتر است. مزیت دیگر حقوق بشر در نهج البلاغه، ضمانت اجرای آن است که از یک سو ضمانتی درون فردی، از جهت اعتقاد به خدا و معاد و همچنین آگاهی افراد جامعه نسبت به حقوق خود و دیگران است، و از سوی دیگر، مجازات های عادلانه برای افرادی که حقوق اساسی مردم را زیر پا می گذارند، وضع گردیده است. از جمله حقوق مورد احترام و مصرح در نهج البلاغه ، حق آزادی بیان، نصیحت حاکمان، حق مخالفان و زندانیان، اقلیت های دینی، یتیمان و همسایگان، حق زنان و… می باشد. علی رغم نظر کسانی که غرب و اروپا را، یگانه خاستگاه و حامیان حقوق بشر می دانند، اسلام در ارائه و تثبیت این موضوع از هر جهت برتری دارد، هم از نظر سبقت زمانی وهم از نظر جامعیت و کمال؛ زیرا در قرون که دادگاه های تفتیش عقاید در غرب و اروپا، بدون کمترین اهمیت دادن به حق حیات و کرامت انسانها، صدها هزار بلکه میلیون ها انسان را به جرم اظهار عقیده برخلاف کلیسا، به زندگی شان خاتمه می دادند، نهج البلاغه با بلیغ ترین بیان، از حیات انسانها حمایت و از انسان به عنوان یک موجود باکرامت یادکرده، و برای او بهترین نظام حقوقی را پایه ریزی می نمود.. روش این پژوهش، استقرایی بوده و با تحقیق کتابخانه ای تکمیل گردیده است

بشر، آزادی، مساوات، حق حیات ، حقوق بشر، نهج البلاغه