زهرا زابلی - کارشناس ارشدبرنامه ریزی روستایی
علی خداداد - کارشناس ارشدبرنامه ریزی شهری

پدافند غیر عامل» از جمله موضوعاتی است که در سال‌های اخیر در طرح‌ها و برنامه های شهری مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر در طرح‌های جامع شهری این موضوع شامل ضوابط مشخص در مورد مکان یابی کاربری‌ها و مقاوم سازی بناها می‌باشد که می‌تواند برای هر شهری استفاده شود. از مهم‌ترین این اقدامات، استفاده از اصول پدافند غیرعامل به عنوان راه حلی جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات مختلف و افزایش کارایی هنگام روبرو شدن با خطر است که باید در سطوح مختلف برنامه ریزی و از جنبه های مختلف منطقه ای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد. در مقاله حاضر ابتدا خلاصه ای از مبحث طراحی فضاهای شهری (به خصوص فضاهای باز و منظر شهری) و موارد تأثیر گذار در طراحی آن آورده شده است، سپس به تعریف واژه پدافند غیرعامل پرداخته و پس از آن اصول و الگوهای اصلی مد نظر در پدافند غیر عامل که به نحوی در طراحی و برنامه ریزی معماری و به طور خاص معماری منظر شهری کاربرد دارند مطرح گردیده، سپس الزامات و تمهیدات برنامه ریزی و طراحی معماری منظر شهری به گونه ای که اصول پدافند غیرعامل در آن‌ها مورد توجه قرار گرفته شده باشد ارائه گردیده و توصیه‌هایی در زمینه احجام و المان‌های پیرامونی، طراحی پلان (محوطه و فضای سبز)، نماها، دسترسی‌های عمده و سیرکولاسیون داخلی مطرح شده است. در انجام این تحقیق از روش کتابخانه ای پایگاه‌های اینترنتی و تجارب کشورهای پیشگام در رابطه با پدافند غیر عامل و معماری منظر شهری استفاده شده است.

طراحی شهری، پدافند غیر عامل، بحران، ایمنی، حفاظت، طرح‌های جامع ایمنی