مرتضی طاهرپور خلیل آباد - دانشجوی کارشناسی زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد
اردلان فاضل ولی پور - دانشجوی دکتری ژئوفیزیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
میترا طاهرپورخلیل آبادی - دانشجوی کارشناسی رشته علوم تجربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

زلزله یا زمین لرزه در اثر آزاد شدن ناگهانی انرژی استرین انباشته شده در سنگ بوجود می آید با وجود اینکه مدت زمان وقوع زلزله در حد ثانیه می باشد ولی معلول فرایندی است که از قبل در زمین به کندی اتفاق افتاده است . همانطوری که می دانیم کشور ایران بر روی کمربند لرزه خیز آلپ – هیمالیا واقع شده و دارای لرزه خیزی بالایی می باشد و تنوع زمین لرزه در فلات ایران بدلیل حرکت صفحه شبه جزیره عربستان به سمت شمال شرق و حرکت صفحه شبه قاره هند به سمت شمال می باشد . با وقوع زمین لرزه ، انرژی الاستیکی قابل ملاحظه ای در ناحیه کانونی آزاد می‌گردد ولی بدلیل اختلاف زمین ساختی و ناهمگنی محیط، نحوه آزاد شدن و انتشار انرژی در مناطق مختلف متفاوت می باشد. دریای خزر از دیر باز مورد علاقه و مطالعه زمین شناسان و ژئوفیزیکدانان بوده است . بلوک دریای خزر ، دارای نرخ لرزه خیزی نسبتا نسبتا کم ولی مناطق اطراف آن به شدت فعال هستند. در این مقاله به بررسی روند آزاد شدن انرژی در منطقه دریای خزر در محدوده 36 تا 42 درجه عرض شمالی و 48 تا 57 درجه طول شرقی پرداخته ایم . با استفاده از داده های محلی ( شبکه لرزه ای مازندران ) ، داده های دستگاهی و داده های تاریخی ضرایب گوتنبرگ – ریشتر ، نرخ ریسک لرزه ای بیشترین محتمل ، دوره بازگشت و توزیع انرژی در منطقه را بررسی نمودیم که با وجود اینکه در دهه 60 شرق و شمال غرب بلوک خزر جنوبی دارای انرژی آزاد شده زیادی بوده اند و در مقایسه با سایر نقاط فعالیت لرزه خیزی بالایی داشته اند ، در دهه های 70 و 80 نسبت به سایر نقاط فعالیت کمتری داشته اند و قسمت شمال غرب در دهه 90 مجدداً‌ فعال گشته و انرژی زیادی در منطقه آزاد گردیده است . با استفاده از روابط تجربی حاکم بر منطقه و بررسی گسل‌ها و گل فشان ها و همچنین پدیده دیاپیریسم در منطقه ، به بررسی موج سونامی در منطقه می پردازیم.

سونامی دریای خزر، لرزه‌خیزی