سامان عفیفی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز

نشت از زیر سدهای خاکی یکی از مسائل مهم در طراحی سدهای خاکی می باشد. یکی از روش هایی مهم کاهش دبی نشت از زیر سدهای خاکی استفاده از دیوار آب بند است. در این مقاله با استفاده از نرم افزار رایانه ای Seep/W که از روش اجزای محدود به بررسی و محاسبه نشت می پردازد، بیش از 4000 مدل تهیه شده و به بررسی عوامل موثر بر اثر دیوار آب بند در کاهش نشت از زیر سدهای خاکی پرداخته ایم. اثر ارتفاع، عرض و محل قرارگیری دیوار آب بند در مدل ها اعمال و با رسم نمودارهای مختلف اثر هر یک بررسی شده است. در مورد محل قرارگیری دیوار آب بند این بررسی ها نشان می دهد که در 10 درصد ابتدایی و انتهایی عرض مقطع سد در پی، با دورشدن از سراب و پایاب افزایش در دبی نشت از زیر سدهای خاکی داریم و به ازای فواصل مساوی از سراب و پایاب دبی نشت یکسان و در 80 درصد میانی دبی نشت ثابت می باشد. تفاوت بین دبی نشت در حالتی که دیوار آب بند در وسط باشد یا اینکه در اولین نقطه پی در سراب قرار بگیرد 1 درصد می باشد. در مورد عرض دیوار آب بند نیز مدل های مختلف نشان می دهد که تفاوت در دبی نشت بسیار ناچیز است و با افزایش عرض از 0.5 متر به 2.50 متر تنها 2 درصد تفاوت در دبی نشت داریم. در مورد ارتفاع دیوار آب بند نیز مقایسه ها دقت در این امر را نشان می دهد که گاهی 1 متر افزایش ارتفاع به تنهایی 50 درصد کاهش دبی نشت را به همراه دارد و گاهی نیز با افزایش 15 متر تنها 4 درصد کاهش دبی نشت داریم. در این مقاله نمودارهایی نیز برای محاسبه دبی نشت از زیر سدهای خاکی در حالتی که سد بر روی سه لایه خاک قرار گرفته، ارائه شده است. این نمودارها ما را از راه حل های دشوار بی نیاز می کند و در رسم آنها نسبت های مختلف ضریب نفوذپذیری، عرض مقطع سد به عمق پی و ارتفاع دیوار آب بند به عمق پی و اختلاف ارتفاع آب در سراب و پایاب دخالت داده شده است

سدهای خاکی، دیوار آب بند، نشت، اجزای محدود، محیط ناهمگن و ضریب نفوذپذیری