Ebrahim Ghasemi - Dept. of Mining, Isfahan University of Technology

پرتاب سنگ یکی از مسائل بحرانی عملیات آتشباری در معادن روباز است که به شدت ایمنی پرسنل و تجهیزات را تحت تاثیر قرار می­دهد. یکی از راه­های کاهش ریسک حوادث ناشی از پرتاب سنگ، پیش­بینی دقیق آن است. طی سالیان گذشته با استفاده از روش­های هوش مصنوعی، مدل­های تجربی بسیاری برای پیش­بینی پرتاب سنگ توسعه داده شده است. اغلب این مدل­ها شفاف و قابل فهم نبوده و در آنها ارتباط بین پارامترهای ورودی و خروجی به وضوح نشان داده نشده است. هدف از این مقاله ارائه مدلی صریح و قابل فهم برای پیش­بینی پرتاب سنگ است. برای این منظور از تکنیک M۵P استفاده و به کمک آن ساختاری درخت مانند برای تخمین فاصله پرتاب سنگ ارائه شده است. در این مدل پرتاب سنگ بر اساس یک سری معادله­های خطی پیش­بینی می­شود، از این­رو استفاده از آن بسیار ساده است. به منظور آموزش و آزمایش مدل درختی پیشنهادی، داده­های آتشباری معدن مس سونگون به کار گرفته شده است. در این مدل فاصله پرتاب سنگ با استفاده از مهم ترین پارامترهای قابل کنترل آتشباری یعنی بار سنگ، فاصله­داری چال­ها، طول گل­گذاری، طول چال، قطر چال، خرج ویژه و متوسط خرج در هر چال تخمین زده می­شود. دقت و کارایی مدل پیشنهادی با استفاده از شاخص­های آماری R۲، VAF و RMSEمورد ارزیابی قرار گرفت. مقدار این شاخص­ها به ترتیب ۱/۹۲ درصد، ۹۲ درصد و ۹/۳ به دست آمدند. بنابراین می­توان نتیجه گرفت که تکنیک درختی M۵P ابزاری مفید و قدرتمند برای پیش­بینی پرتاب سنگ است. همچنین، نتایج نشان داد که بار سنگ و قطر چال به ترتیب با اهمیت­ترین و کم اهمیت­ترین پارامترها در پیش­بینی پرتاب سنگ هستند.

Open pit mines, Blasting, Flyrock, Model tree, M۵P technique, Sungun Copper Mine