maryam rezabeigi - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
mir jalalaldin kazzazi - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
Khalil Baygzade - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

سوررئالیسم خودکاری ذهنی، تقریر و تحریر آزادانه تفکرات بدون تحکم عقل، بیان اندیشه القایی بدون نظارت عقل و فارغ از هرگونه نظارت هنری یا اخلاقی است. می توان گفت این مکتب دستاورد رشد دانش روان شناسی در قرن ۲۰ و برخورد روانی با ادبیات است. سوررئالیست ها ارتباط میان ذهن و عین را تصادف عینی نامیده اند و آثار و نمونه های این تصادف عینی مبتنی بر واقعیت و فراواقعیت در متون اساطیری و حماسی آشکارا دیده خواهد شد؛ چنان که پژواک آن در ساختار اساطیری، حماسی و گوناگونی ادبی شاهنامه فردوسی وجود دارد. هدف مقاله پیش روی، تبیین سوررئالیستی خواب، رویا و پیش بینی مبتنی بر واقعیت و فراواقعیت تصادف عینی در شاهنامه فردوسی با رویکرد توصیفی- تحلیلی است که چندی، چونی و چرایی آنها بررسی و تبیین شده. سوال اصلی پژوهش میزان فراوانی شاخص تصادف عینی و وجوه تفاوت آن با عناصر فراواقعیتی خواب، رویا و پیش بینی هاست. دستاورد پژوهش نشان می دهد کاربرد خواب و رویا ۱۷ بار، ستاره شماری و پیش بینی ۳۵ بار و گذر از فراواقعیت به واقعیت یا تصادف عینی ۹ بار به عنوان یک شاخص کاملا سوررئالیستی در شاهنامه فردوسی آمده است. تصادف های عینی درباره شخصیت هایی همچون سیاوش، گودرز، کیخسرو، افراسیاب، کتایون، یزدگرد بزه گر، خسروپرویز و یزدگرد آخرین پادشاه ساسانی روی داده است. تحقق رویای این افراد و دیدن آن با چشم سر، همان تفاوت میان خواب و رویا و پیش بینی ها با تصادف عینی در شاهنامه است.

شاهنامه فردوسی, سوررئالیسم, واقعیت و فراواقعیت, تصادف عینی