دام نامرئی (۱۳۵۷)؛ بازنمودی اتوپیایی از جامعه ی نظارتی در حکومت پهلوی دوم
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: مجله هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره: 29، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JFADRAM-29-4_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 124
نویسندگان
کارشناس ارشد سینما، گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.
دانشیار گروه سینما، دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
چکیده
مفهوم نظارت سراسربینانه در اندیشهی میشل فوکو جایگاه ویژهای داشته و در مطالعات اجتماعی به مثابه یکی از مولفههای اساسی برسازندهی جوامع مدرن همواره مورد بررسی بوده است. فوکو معتقد بود قدرتهای مدرن به منظور برقرار نظم در جامعه از سازوکارهای نظارتی سود میجویند. از طرفی این مفهوم اخیرا به حوزه مطالعات سینمایی نیز ورود کرده است و توجه قسمی از نظریهپردازان این حوزه را به نحوه بهرهگیری از این مضمون در آثار سینمایی جلب کرده است. این مقاله میکوشد با تمرکز بر فیلم دام نامرئی نحوهی بازنمایی نظارت را در این فیلم مورد مطالعه قرار دهد. دام نامرئی فیلم کمترشناختهشدهای در میان آثار سینمایی پیش از انقلاب است که به دستور نهاد امنیتی وقت در سال ۱۳۵۷ ساخته میشود. فیلم روایتگر ماجرای شناسایی و نظارت یکی از تیمساران ارتش شاه مخلوع به نام احمد مقربی است که سالها با افسران ک.گ.ب همکاری محرمانه داشته است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی-تحلیلی و با بهرهگیری از منابع کتابخانهای انجام گرفته است این بحث را مطرح میسازد که درحالیکه ساواک می کوشد با انتفاع از مکانیسم های مراقبتی الگوی نظارت سراسربینانه، بازنمودی بی نقص از جامعه نظارتی به دست دهد، روایت مقربی از چگونگی پیشبرد فعالیتهای جاسوسانهاش، تصویر ایده ال حکومت پهلوی را مخدوش میسازد.کلیدواژه ها
فیلم دام نامرئی (۱۳۵۷), نظارت سراسربینانه, میشل فوکو, قدرت انضباطی, جامعه نظارتی پهلویاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.