هدی عابدی - دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی، علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
فهیمه باب الحوائجی - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی
محمد حسن زاده - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه تربیت مدرس

هدف: این پژوهش، تحلیل میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان در سطوح استانی و ملی و تدوین الگوی هم افزایی اقتصاد دانش بنیان در شرکت های صنعتی ایران است.روش شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی علم سنجی است که با استفاده از رویکرد مارپیچ سه گانه، نظام های نوآوری استانی و ملی ایران بر مبنای توزیع جغرافیایی، فناورانه و سازمانی شرکت های صنعتی اندازه گیری شدند. جامعه این پژوهش تعداد ۴۶۱۵۰ شرکت صنعتی است که بر مبنای کد رده بندی NACE به سه دسته فناوری بالا، فناوری متوسط-بالا و خدمات دانش محور تقسیم شدند. به منظور استخراج عوامل موثر در هم افزایی اقتصاد دانش بنیان، پنل دلفی دومرحله ای با حضور ۱۲ صاحب نظر تشکیل شد و تعداد ۱۰ مولفه موثر در اقتصاد دانش بنیان شامل جمعیت، نرخ رشد، نرخ اشتغال، نرخ باسوادی، نرخ مشارکت اقتصادی، ضریب نفوذ اینترنت، تعداد دانشجویان، تعداد دانشگاه، تولید علمی و میزان صادرات شناسایی شد و با تکنیک معادلات ساختاری روابط آنها با هم افزایی اقتصاد دانش بنیان در قالب الگو طراحی شد.یافته ها: بر مبنای مدل مارپیچ سه گانه، مقادیر (میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان) محاسبه شده ایران در سطح ملی علامت منفی دارند (۰۰۵. ۰- بیت)، این در حالی است که میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان در ۲۳ استان از ۳۱ استان، به شدت مثبت بودند که این مسئله وضعیت نامطلوب اقتصاد دانش بنیان را خصوصا در سطوح استانی نشان می دهد. از بین عوامل مستقل در طراحی الگو، تنها دو عامل جمعیت و میزان دانشجو بر میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان در شرکت های صنعتی رابطه معنادار را نشان دادند.نتیجه گیری: یافته های حاصل از بخش مارپیچ سه گانه نشان داد که تجمع ملی آشکارا بر هم افزایی سیستم می افزاید. به عبارت دیگر، در ایران یک سیستم نوآوری ملی به شدت مجتمع پیش بینی می شود. از طرفی، از میان ۱۰ عامل موثر در الگوی هم افزایی اقتصاد دانش بنیان، عامل جمعیت تاثیر معنادار مثبت در میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان نشان می دهد و عامل تعداد دانشجو تاثیر معنادار منفی را با میزان هم افزایی اقتصاد دانش بنیان نمایان می سازد و سایر عوامل تاثیر معنادار را نشان نمی دهد که دلایل آن به تفصیل در مقاله بحث شده است.

مارپیچ سه گانه, رویکرد علم سنجی, آنتروپی احتمالات, نظام های نوآوری, الگوی اقتصاد دانش بنیان, اقتصاد دانش بنیان