سیدسجاد طباطبائی نژاد - استادیار گروه فرهنگ و تربیت، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع) (نویسنده مسئول)؛ s. tabatabaee@isu.ac.ir
محمدجواد کشانی - دانشجوی دکتری سیاست گذاری فرهنگی، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)؛ Javadkeshani.۷۵@gmail.com

تربیت نسل آینده مبتنی بر ارزش­های مطلوب، برای هر ملت یک امر ضروری است. در این میان در دین اسلام و به ویژه کشور ما، نهاد مسجد از ظرفیت بسیار زیادی در این زمینه برخوردار است. از این رو، انس و آشنایی نسل جدید با این نهاد، اهمیت بسیاری دارد. آموزش و پرورش در کنار خانواده، دو نهاد اصلی برای حصول به این مهم هستند و کتاب درسی به عنوان منبع آموزشی فراگیر که یکی از بسترهای پیوند میان مدرسه و خانواده ملاحظه می­شود، نقش حائز اهمیتی در این خصوص دارد. این پژوهش به بررسی نسبت نهاد مسجد و محتوای کتاب­های درسی پرداخته است. در این پژوهش از مصاحبه و مطالعات اسنادی برای جمع­آوری اطلاعات و از روش کیفی تحلیل مضمون برای تحلیل اطلاعات جمع­آوری شده، استفاده شده است. یافته­های پژوهش حاضر به دو سطح: ۱. وضعیت موجود کتب درسی در نسبت با مسجد و ۲. وضعیت مطلوب کتب درسی در نسبت با مسجد در نگاه کارشناسان و خبرگان تقسیم می­شود. در این پژوهش در سطح اول، ۴۵ مضمون پایه، ۹ مضمون سازمان دهنده و ۴ مضمون فراگیر به دست آمد که مضامین فراگیر، نشان دهنده توجه کتب درسی به ۴ مفهوم اهمیت مسجد، کارکرد­های مسجد، نحوه ارتباط و سبک زندگی مسجدی و مصادیق مسجد بوده است. در سطح دوم، ۷۲ مضمون پایه، ۱۰ مضمون سازمان دهنده و ۳ مضمون فراگیر، استخراج شده است که نشان­دهنده لزوم توجه بیشتر به مفاهیمی همچون درک از مسجد و ارتباط مبتنی بر این درک با آن، کارکردهای گوناگون مسجد و روش انتقال محتوا از نگاه کارشناسان این حوزه است.

تربیت, دوره آموزش عمومی, دوره ابتدایی, دوره متوسطه اول, کتاب درسی, مسجد