ارتباط بین انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی با مشارکت اجتماعی و سرخوشی روانشناختی در سالمندان

مقدمه: سالمندی به عنوان یکی از مهم ترین چالش های آینده به ویژه در کشور ما در نظر گرفته شود. سالمندی بخش زیادی از جمعیت ایران را در آینده ای نزدیک به خود اختصاص خواهد داد. طبق سرشماری نفوس سال ۱۳۹۵ در ایران، حدود ۲۸/۹ درصد کل جمعیت کشور را سالمندان بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند. پیش بینی می شود که درصد سالمندان ایران تا سال ۱۴۰۴، به ۱۰ و تا سال ۱۴۲۹ به بیش از ۳۰ درصد بافت جمعیتی برسد؛ بنابراین در سال ۱۴۲۹ درصد جمعیت سالمندان ایران از میانگین جهانی (۲۲درصد) و آسیایی (۲۴درصد) بیشتر خواهد شد که رقم بزرگ تری است. همچنین بررسی پیشینه پژوهش نشان می دهد تحقیقات بسیار محدودی در ارتباط با بررسی رابطه بین فعالیت بدنی با مشارکت اجتماعی و سرخوشی روان شناختی در سالمندان در کشور انجام شده است. بر این اساس ضروری است تا در پژوهشی ارتباط بین انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی با مشارکت اجتماعی و سرخوشی روان شناختی در سالمندان موردبررسی قرار گیرد. نتایج این تحقیق می تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت روانی و جسمانی سالمندان و نیز شرکت آن ها در فعالیت های اجتماعی داشته باشد.روش تحقیق: این تحقیق با توجه به هدف اصلی آن در زمره پژوهش های کاربردی قرار داشت که نحوه جمع آوری اطلاعات آن، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری موردمطالعه در این پژوهش را کلیه افراد سالمند (بالای ۶۰ سال) ساکن در شهرستان آمل تشکیل می دادند که طبق آخرین سرشماری کشوری که در سال ۱۳۹۵ صورت پذیرفت، تعداد آن ها ۴۲۵۹۸ نفر بود. نمونه گیری به شکل تصادفی ساده انجام پذیرفت و برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول مورگان و همکاران استفاده شد که با توجه به در دسترس بودن اطلاعات دقیق در زمینه تعداد اعضای جامعه آماری، حجم نمونه به تعداد ۳۸۱ نفر برآورد شد. لازم به ذکر است که به منظور اطمینان از بازگشت پرسشنامه ها، تعداد ۴۰۰ پرسشنامه در بین افراد تعیین شده توزیع گردید. ابزار اندازه گیری پرسشنامه انگیزش شرکت سالمندان در فعالیت بدنی بنام و همکاران (۱۳۹۳)، پرسشنامه مشارکت اجتماعی حسینی (۱۳۹۸) و پرسشنامه شادکامی آکسفورد بود که پس از بازبینی و تائید روایی آن ها توسط اساتید مجرب و همچنین تعیین پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب به میزان ۸۵/۰، ۸۸/۰ و ۹۰/۰ مورداستفاده قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده های کمی از روش های آماری توصیفی و استنباطی بهره گرفته شد.یافته ها: نتایج تحلیل های آماری نشان داد که میزان اثر متغیر انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی بر مشارکت اجتماعی در سالمندان برابر با ۲۵۴/۰ و مقدار آماره t (ضریب معناداری) برای این مسیر برابر با ۲۸۹/۵ و سطح معناداری به دست آمده برای این مسیر نیز ۰۰۱/۰ می باشد که کمتر از ۰۵/۰ می باشد. همچنین میزان اثر متغیر انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی بر سرخوشی روان شناختی در سالمندان برابر با ۴۲۱/۰ و مقدار آماره t (ضریب معناداری) برای این مسیر برابر با ۵۲۸/۹ و سطح معناداری به دست آمده برای این مسیر ۰۰۱/۰ می باشد که کمتر از ۰۵/۰ می باشد (شکل ۱ و ۲).نتیجه گیری: با توجه به ارتباط انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی با مشارکت اجتماعی و سرخوشی در سالمندان پیشنهاد می شود برنامه های فعالیت بدنی در برنامه روزانه سالمندان گنجانده شود. سالمندان به دلیل انزوا، بازنشستگی، احساس عدم کارایی، از دست دادن دوستان و یا همسر، دوری از فرزندان و داشتن وقت آزاد و فراغت بیشتر دچار افسردگی می شوند. این افسردگی و ضعف بدنی به دلیل کهولت سن در ترکیب با یکدیگر سالمندان را بیمارتر می کنند؛ اما طبق نتایج این تحقیق مشارکت در فعالیت بدنی می تواند به مشارکت اجتماعی سالمندان کمک کند و آنان با ورزش کردن با دوستان و دیگر افراد و حفظ روابط اجتماعی خود می توانند حس بهتری را تجربه کنند. بهترین فعالیت در این دور پرداختن به فعالیت بدنی است. انگیزه های پرداختن به ورزش در این سن کمی متفاوت با دیگر سنین است. ارتقای مشارکت اجتماعی در میان سالمندان می تواند به افزایش فعالیت بدنی و کاهش زمان بی تحرکی کمک کند و مزایای بالقوه ای برای بیماری های مزمن دارد. شرکت سالمندان در فعالیت ورزشی فرصتی است تا نه تنها از فواید ورزش و سلامت تن برخوردار شوند بلکه به آرامش در کنار افراد هم نوع و هم سن خود برسند و بتوانند دوستان جدید پیدا کنند. مشارکت اجتماعی از طریق ورزش به صورت رفتن به باشگاه، زمین های ورزشی، ورزش های صبحگاهی در پارک و یا پیاده روی باهم نوعان خود و یا دیگران می باشد که نه تنها سالمندان را تشویق به ادامه ورزش می کند بلکه منجر می شود حضور در اجتماع به تقویت روحیه آنان، حس مفید بودن و ارزشمند بودن در آن کمک کند. انجام فعالیت های اجتماعی داوطلبانه به واسطه ورزش حس کارآمد بودن به سالمندان می دهد به همین دلیل مانع از افسردگی و گوشه گیری در آنان می شود. همچنین طبق نتایج این تحقیق انگیزه مشارکت در فعالیت بدنی با مشارکت اجتماعی در سالمندان ارتباط وجود دارد. ترشح هورمون شادی در ورزش سبب می شود روحیه فرد به مراتب بهتر از قبل شود و از طرفی به بهبود توانایی جسمی کمک می کند که این نیز روی روحیه و اعتمادبه نفس سالمند اثر مثبت دارد. لذا طبق نتایج این تحقیق بین فعالیت بدنی و سرخوشی در سالمندان ارتباط معنی داری وجود دارد. سرخوشی در سالمندان با ورزش ای گروی و هوازی کمک می کند روحی این افراد بالا رفته و از طریق سلامت جسم و روان کیفیت زندگی بهتری را تجربه کنند.

کلیدواژه ها:

انگیزه مشارکت ، فعالیت بدنی ، مشارکت اجتماعی ، سرخوشی روان شناختی ، سالمندان