بررسی و ارزیابی جمعیت شناسی و توزیع سکونتگاه های شهری و روستایی در حوضه دریاچه ارومیه

کم آب شدن دریاچه ارومیه، یکی از چالش های اساسی کشور در موضوع توسعه پایدار سکونتگاه های انسانی می باشد. خشک شدن دریاچه ارومیه، پیامدهای منفی اکولوژیکی عظیمی به بار خواهد آورد و سلامتی مردم ساکن در شعاع ۵۰۰ کیلیومتر دریاچه با خطر جدی مواجهه خواهد شد. حوضه دریاچه ارومیه در ۵ استان آذربایجان غربی. آذربایجان شرقی، اردبیل، زنجان و استان کردستان قرار گرفته است. در حوضه دریاچه ارومیه ۵۵ سد (بهره برداری شده و در دست اجرا) وجود دارد که از این میان ۳۹ سد فعال می باشد و ۱۶ سد نیز در دست مطالعه می باشد، هدف مقاله حاضر، آشکارسازی جمعیت شناسی و توزیع سکونتگاه های شهری و روستایی در حوضه دریاچه ارومیه می باشد. برای این منظور از آخرین داده های مرکز آمار ایران سال ۱۳۹۵ استفاده شده است. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی می باشد و ماهیت تحقیق از نوع کاربردی می باشد. برای استخراج نقشه های سکونت گاه ها، از نرم افزار GIS استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد در حال حاضر، ۳۶ شهرستان، ۷۴ بخش، ۱۹۷ دهستان و ۵۷ شهر و ۳۷۵۳ روستا در محدوده حوزه آبریز دریاچه ارومیه قرار گرفته اند. بر اساس آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران (۱۳۹۵)، ۷۶۲۰۴۱۲ نفر در ۳۶ شهرستان محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه ساکن هستند. با در نظر گرفتن رشد ۱ درصدی جمعیت. در حال حاضر (یعنی در سال ۱۴۰۳) جمعیت محدوده حوضه آبریز دریاچه به ۸۲۵۱۸۱۴ رسیده است که ۱۰ درصد از جمعیت کل کشور را شامل می شود. همچنین تخمین زده می شود بیش از ۱۳ میلیون نفر، تحت تاثیر عوارض منفی خشک شدن دریاچه ارومیه قرار خواهند گرفت. رشد سکونتگاه های انسانی و مجموعه های زیستی و افزایش شهرنشینی و استفاده بیش از حد ار ارضی زرعی به ویژه در جنوب دریاجه ارومیه که اکثرا مغایر با آمایش سرزمین است - مانند کاشت چغندرقند در بوکان و مهاباد- باعث استفاده بیش از حد از حقابه دریاچه ارومیه و نتیجتا خشک شده آن شده است.

کلیدواژه ها:

خشک شدن ، دریاچه ارومیه ، سکونتگاه های انسانی ، توزیع جمعیت ، سد ، تحولات جمعیتی ، احیای دریاچه ارومیه