تحلیل پدیدارشناختی (نمایشنامه شهرزاد) اثر توفیق حکیم با تاکید بر نظریه هوسرل

پدیدارشناسی جنبشی فکری فلسفی است که در آغاز سده بیستم میلادی توسط « ادموند هوسرل» با تاثیرپذیری از آرای « رنه دکارت»، «فریدریش هگل» و « ایمانوئل کانت» پایه-گذاری شد. این جنبش، ساختار آگاهی و شناخت انسان را هنگام مواجهه با هستی مطالعه می کند و از اساسی ترین اهداف آن، تحقق اصل «بازگشت به خود چیزها» است. هوسرل در راستای تحقق این اصل، مسئله «اپوخه» یا «تعلیق پیش فرض ها» را مطرح کرده است. امروزه به کارگیری رویکرد پدیدارشناسی گامی بسیار مهم در زمینه تحلیل متون ادبی به شمار می رود؛ زیرا این رویکرد با کاربست نقد مضمونی علاوه برآنکه نحوه آشکارگی پدیدارها را در ذهن تبیین می کند، به بررسی ارتباط اثر ادبی با فلسفه هستی شناختی می-پردازد و از این رهگذر درک جهان بینی و اندیشه های حاکم بر متن را برای مخاطب میسر می سازد؛ براین اساس هدف از انجام پژوهش حاضر آن است که با کاربست نظریه پدیدارشناسی «هوسرل» و با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی، ضمن آنکه تفسیری هستی-شناختی از نمایشنامه شهرزاد، اثر توفیق الحکیم ارائه شود، میزان تاثیرپذیری، انطباق و هم-خوانی آرای این نویسنده نیز با افکار هوسرل بررسی گردد. نتایج پژوهش نشان می دهد؛ توفیق الحکیم در این اثر از مبانی پدیدارشناسی تاثیرپذیری فراوان داشته است و افکار هستی شناسانه او با اندیشه های هوسرل، زمینه های اشتراک و تشابه دارد. برخی از مهمترین مشترکات فکری این نویسنده با مبانی مورد نظر هوسرل عبارتست از: اعتقاد به نگرش استعلایی و محوریت من اندیشمند، بازتعریف پدیده ها بر مبنای ادراک حسی، تعلیق پیش فرض ها در کنش شناختی، در هم آمیختگی ذهنیت و عینیت، بروز من کودکی و چند بعدی دانستن پدیده ها.

کلیدواژه ها:

پدیدارشناسی ، هوسرل ، توفیق الحکیم ، نمایشنامه ، شهرزاد