وحیده عبداللهی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
نادر پیرمرادیان - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مجید وظیفه دوست - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
افشین اشرف زاده - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

کمبود بارشها در ایران سبب گردیده تا ایران در زمره کشورهایی قرار گیرد که با درجاتی از بحران آب روبهروهستند. متوسط بارشها در ایران کمتر از یک سوم متوسط بارندگی در جهان است. در نتیجه مدیریت صحیح آبهایتجدید شونده در ایران بسیار حائز اهمیت است. یکی از ابزار مدیریتی در این زمینه، آگاهی از میزان کل آب قابل بارش (TPW) در جو و تخمین سهم این آب در بارشها و تامین نیاز آبی گیاه است. رطوبت جو یکی از منابعی است که میتواند تامین کننده بخشی از نیاز آبی گیاه بهشمار رود. هر چند که الزاما بخار آب موجود در ستون جو که قابلیتبارش دارد، به مفهوم نزولات جوی نخواهد بود. اینکه چه مقدار از این آب به سطح زمین خواهد رسید به بسیاری ازپارامترهای جوی از قبیل دما، فشار جو، جهت و سرعت باد و غیره بستگی دارد.با آغاز بهکار ماهوارههای هواشناسیامکان برآورد حجم بخار آب قابل بارش با کمک باندهای جذبی بخارآب و باندهای حرارتی در هر زمان و مکان و در هرمقیاسی ممکن گردیده است. در این مطالعه برآورد آب قابل بارش در لایه نزدیک سطح زمین با استفاده از تولیدات ماهوارهای سنجنده MODIS صورت پذیرفته است. بدین منظور پس از دریافت تولیدات ماهوارهای آب قابل بارش از باندهای فروسرخ نزدیک از MOD05 و انجام پردازشهای اولیه شامل برش مکانی، چسباندن لایه ها و اعمال ضرایب تبدیل، آب قابل بارش در محل ایستگاههای همدیدی استان گیلان از 18 می تا 4 جولای سال 2012 که منطبق با فصل رشد برنج است، استخراج گردید و سپس با مقادیر ایستگاهی رطوبت نسبی و دما مقایسه گردید. نتایج ارزیابی تولیدات ماهوارهای آب قابل بارش با دادههای ایستگاهی رطوبت نسبی، حاکی از همبستگی 58 تا 72 درصدی بین این دادهها در کلیهایستگاههای همدیدی استان گیلان می باشد. داده های ماهوارهای آب قابل بارش با دادههای ایستگاهی دما از همبستگیمناسبی برخوردار نبود. همچنین تصاویر ماهوارهای آب قابل بارش به خوبی تغییرات بخار آب موجود در جو را قبل،زمان بارش و پس از بارش بازگو می کند.

آب قابل بارش، سنجش از دور، سنجنده، گیلان