محمد نوید فرح زا - دانشجوی دکتری مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
بیژن نظری - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
محمد رضا نیکو - دانشیار گروه مهندسی عمران و معماری، دانشگاه سلطان قابوس، مسقط، عمان.

کمبود منابع آب شیرین و فشار بر منابع آب یک نگرانی جهانی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک است. این مطالعه با هدف استفاده کارآمد از آب به منظور کاهش مصرف آب و تحقق اهداف توسعه پایدار و پایداری محیط زیست انجام شده است. در این تحقیق از روش فراترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شد. برای انجام آن از ۳۸۰ مقاله چاپ شده در مجلات علمی معتبر داخلی و حاضر در پایگاه های علمی گوگل اسکالر، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، مگیران، علم نت و نورمگز در بازه زمانی ۱۴۰۲-۱۳۷۸ استفاده شد. در مجموع ۳۰۸ عامل موثر شناسایی و در ۱۳ گروه اصلی، تقسیم بندی شدند. ارزیابی ها نشان دادند که بیشترین تکرار در مطالعات بهره وری آب در مناطق خشک و نیمه خشک به ترتیب مربوط عامل های «کم آبیاری»، «سطوح آبیاری»، «رقم»، «روش آبیاری»، «کم آبیاری بخشی ریشه»، «مدیریت آبیاری»، «کود نیترژون»، «AquaCrop»، «سوپر جاذب رطوبت» و «تنش آبی» با بسامد ۴۱، ۴۰، ۳۵، ۱۹، ۱۸، ۱۷، ۱۷، ۱۷، ۱۶ و ۱۴ تکرار بود و در گروه های اصلی به ترتیب مربوط به «مدیریت آبیاری (کم آبیاری، دیم) و زهکشی»، «مدیریت کشت و کاشت»، «فناوری و تکنولوژی»، «مدیریت منابع آب»، «مدیریت کودهی و تغذیه»، «تنش های محیطی»، «سامانه های آبیاری و زهکشی»، «آب های نامتعارف»، «آموزش، اطلاع رسانی و ترویج»، «مدل و مدلسازی»، «اقلیم و تغییرات اقلیمی»، «سیاست گذاری» و «مدیریت اراضی و خاک» با بسامد ۲۴، ۱۸، ۱۰، ۸، ۸، ۷، ۷، ۴، ۳، ۳، ۳، ۲ و ۲ درصد بوده است. در مجموع بیش از یک دوم بسامد عوامل در چهار گروه اول تمرکز یافته است. مباحث «آموزشی، اطلاع رسانی و ترویج» و «سیاست گذاری» با اینکه اهمیت بسیار بالایی دارند اما به اندازه کافی مورد نگرش نبوده اند و در مقابل ابعاد «فناوری و تکنولوژی» بیشتر مورد تمرکز بوده است. این تحلیل جامع، پایه ای برای اتخاذ تدابیر مناسب در حوزه بهره وری آب در مناطق خشک و نیمه خشک به وجود آورده است.

استفاده کارآمد از آب, امنیت غذایی, پایداری محیط زیست, توسعه پایدار