فاطمه فیضی - دکتری زبان و ادبیات فارسی

دیوان اشعار فرخی یزدی مملو از اشعار سیاسی اجتماعی است که نمایانگر روزگاری پر فراز و نشیب است .وی قسمت اعظم اشعار خود را در خدمت مردم فقیر جامعه قرار داده است .مبارزه با استبداد، تلاش برای آزادی و توجه به طبقه کارگر و دهقان از جمله بنمایه های اشعار اوست.فرخی را باید شاعر آزادی نامید.فرخی در غزل به آمیزش سنت غنایی با محتوای سیاسی اجتماعی میپردازد و از عهده کار چنان برمی آید که در سرودن غزل سیاسی او را شاخص میکند.در این پژوهش فرض بر آن بود که اشعار سیاسی -اجتماعی فرخی یزدی حاوی مولفه های گفتمان مداری است که به وسیله الگوی ونلیوون قابل تحلیل و بررسی است. این بررسی به منظور کشف جایگاه کارگزاران اجتماعی و چگونگی تشخص بخشی کارگزاران اجتماعی در اشعار فرخی یزدی شدن آنها در اشعار فرخی یزدی انجام گردید.نتایج به دست آمده نشان داد،در مشخص سازی تک موردی فرخی از شاهان وقت(قجری و پهلوی)، دخالت بیگانگانی چون روس و انگلیس در امور کشور، وطنفروشی عده ای خیانتکار و... انتقاد میکند .وی در مولفه زماندرهمی از زیرمجموعه وارونگی، با بازنمایی عاملان و کارگزارانی چون مار دوش و ضحاک و... وطن فروشان و خائنان معاصر را نقد میکنددر مولفه نمادین شدگی از زیرمجموعه مشخص سازی چند موردی، فرخی از نمادهایی چون سیاوش برای بازنمایی جوانان پاک و شهدای راه آزادی،از سودابه برای وطن فروشان ناپاکدامن، کاوه، فریدون، جم، پولاد برای قهرمانان ملی،واز هولاکو،معتصم در بازنمایی بیگانگان استفاده میکند. او با این بازنماییها میکوشد مخاطب خود را از موضوع مهم استعمارستیزی آگاه کند. در واقع هدف او متنبه ساختن و آگاهی همه مردم است .در مولفه نامشخ صسازی با وجود شرایط استبدادی که حاکمان ایجاد کرده اند، فرخی به کلی گویی روی آورده است. وی به صورت کلی به کسانی که حرف و عملشان یکی نیست؛ سکوت مردم در برابر تعدی بیگانگان، بیکفایتی شاهان و نیز بیارادگی شاهان میتازد. او به طور نامشخص و کلی از جامعه خواب زده ایران انتقاد میکند و معتقد است که هشیاری گناهی نابخشودنی است.

تشخص بخشی، کارگزاران اجتماعی ،ون لیوون، اشعار فرخی یزدی