موضع مامون عباسی نسبت به امام علی (ع)
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: دوفصلنامه تاریخ و فرهنگ، دوره: 56، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JHC-56-1_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 60
نویسندگان
دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
عباسیان به مانند نیای خود عباس، عموی پیامبر، تا پیش از پیروزی نهضتشان، شیعه و جزء موالیان اهلبیت بودند، اما پس از دستیابی به قدرت با کنار زدن علویان و در نتیجه مواجه شدن با شورشهای آنان موضع پیشین خود را ترک گفتند و همنوا با اکثریت، علی (ع) و خاندانش را در مقامی فروتر از خلفای نخستین نشاندند و به تسنن گرویدند. تقریبا مواضع خلفای عصر اول عباسی دراینباره یکسان است و تنها استثنا در این میان مامون (حک. ۱۹۸- ۲۱۸ق) است. ازاینرو این پژوهش در پی پاسخ بدین سوال است که مامون چه موضعی نسبت به علی (ع) گرفت و دلایل اتخاذ این موضع چه بود؟بر اساس یافتههای این پژوهش مامون معتقد به حقانیت امام علی (ع) برای خلافت پس از پیامبر بود و او را بر دیگر صحابه برتری میبخشید و اعتقاد به وصایت ایشان داشت، اما شیعیان به سبب مسئولیت او در شهادت امام رضا (ع) کمتر به این موضوع علاقه نشان دادهاند و یا درصدد انکار آن برآمدهاند. مامون تلاش گستردهای برای اعتلای نام و یاد امام علی (ع) صورت داد؛ ازاینرو میتوان مامون را معتقد و محب اهلبیت و شخص علی (ع) دانست؛ هرچند که او برای بقای حکومت خود در موقع لزوم دست به اقدامات متفاوتی نسبت به علویان میزد؛ ازجمله ولیعهد کردن امام رضا (ع) و سپس به شهادت رساندن ایشان. به نظر میرسد معتزلی بودن مامون در کنار تاثیر اطرافیانش ازجمله معلم شیعی او کسایی نقش اصلی را در بروز این علایق شیعی داشتهاند.کلیدواژه ها
تشیع مامون, امام علی (ع), عباسیان, علویاناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.