Mohammad Hasan Shokouhi - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی مرتع، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
Bahareh Behmanesh - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران
Amin Mohammadi Ostad Kalayeh - استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران

این تحقیق با هدف واکاوی سازوکارهای دانشی بهره برداران در حفاظت و احیای مراتع شهرستان جاجرم استان خراسان شمالی به صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری آن شامل ۸۴ نفر از بهره برداران مرتعی در قالب ۵ طرح مرتعداری بود که همه آن ها به عنوان نمونه و به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که طی مصاحبه با ۱۰ بهره بردار خبره به روش گلوله برفی صورت پذیرفت. نتایج نشان داد که دانش حفاظتی و احیایی بهره برداران مرتعی در منطقه مورد مطالعه در سطح ۹۹ درصد اطمینان تفاوت معنی داری داشته و دانش حفاظتی آن ها بیشتر از دانش احیایی شان در مدیریت مرتع بوده است. یافته های حاصل از آماره والد و برآورد احتمال تاثیر رگرسیونی نشان داد، متغیرهای سابقه در دامداری، میزان وابستگی به مراتع و شرکت در دوره های آموزشی و ترویجی بر میزان دانش حفاظتی و احیایی بهره برداران در مراتع اثر مثبت و معنی دار و متغیر سطح سواد نیز اثر منفی و معنی دار دارد. به طوری که متغیرهای مستقل توانسته اند، ۱/۳۱ درصد از تغییرات واریانس دانش بهره برداران در مراتع را برآورد نمایند (۳۱۱/۰=R۲ McFadden). با توجه به این که پایداری مرتع تحت تاثیر سطح دانش و آگاهی دامداران به برنامه های حفاظتی، احیایی و اصلاحی و به دنبال آن میزان مشارکت بهره برداران مرتعی به عنوان ذینفعان اصلی مراتع می باشد، می توان از طریق برنامه های آموزشی و جلسات متمرکز سعی در انتقال دانش بومی و تجربیات و الگوهای موفق در سایر مناطق به بهره-برداران نمود تا سطح دانش آن ها در راستای سیاست های مدیریت پایدار مرتع به ایده آل نسبی برسد.

مرتع, مرتعداران, تخریب, مشارکت