aazam saeedi heydari - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیولوژی و اصلاح گیاهان زینتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران
abbas safar nezhad - نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد

جنس افرا (Acer)، درختان خزان‎کننده متعلق به خانواده افرا (Acereacea) می باشد. افراAcer monospessulanum از جمله گیاهانی است که در خطر انقراض قرار دارد و ریشه دار کردن قلمه و جوانه زنی بذر آن به سختی انجام می شود. از این رو هدف از انجام این تحقیق تعیین محیط کشت بهینه جهت باززایی گیاه افرا از طریق کشت بافت بود. محیط‎ کشت استفاده شده محیط MS بود که از هورمون های اکسین و سیتوکینین با ترکیبات و غلظت های مختلف برای باززایی استفاده شد. بهترین تیمار برای سترون سازی جوانه ها محلول ۵/۰ درصد قارچ کش به‎مدت ۱۰ دقیقه، ۱/۰ درصد کلرید جیوه به‎مدت ۳ دقیقه، اتانول ۷۰ درصد به‎مدت ۳ دقیقه و هیپوکلریت سدیم به‎مدت ۲۰ دقیقه شناخته شد. از محیط کشت پایه MS همراه با تیمارهای هورمونی مختلف استفاده شد. آزمایش بر پایه طرح کاملا تصادفی در ۴ تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که بهترین محیط جهت باززایی حاوی ۰۰۰۲/۰ میلی گرم در لیتر TDZ و ۵ میلی گرم در لیتر BAP و ۱/۰ میلی گرم در لیتر IBA بود. بهترین محیط جهت پرآوری از جنین بذری محیط MS با دو برابر آهن همراه با ۰۰۵/۰ میلی گرم در لیتر TDZ به‎همراه ۵/۰ میلی گرم در لیتر Kin بود. ریشه زایی در محیطMS ½، با دو برابر آهن و بدون هورمون مشاهده شد. گیاهچه با رشد مناسب و ریشه دار به جیفی پات منتقل و پس از سازگاری به گلدان و در نهایت به‎خاک منتقل شد.