بررسی تاثیر نانوذره سلنیوم و سلنات سدیم بر ویژگیهای مورفولوژیک و ریزمورفولوژیک آویشن فالاکس Thymus fallax Fisch.&C.A.Mey.
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: مجله علمی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، دوره: 31، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_IJRFP-31-2_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 141
نویسندگان
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان
دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
چکیده
سابقه و هدف:آویشن فالاکس (Thymus fallax) از جنس Thymus و خانواده نعناعیان، حاوی مقادیر بالایی تیمول و کارواکرول است. این گونه به دلیل داشتن خواص ضدعفونی کنندگی، ضدباکتریایی و آنتی اکسیدانی کاربردهای فراوانی در صنایع دارویی و بهداشتی دارد. گستره پراکندگی گونه آویشن فالاکس در ایران بیشتر در استان های شمالی، غرب و رشته کوه البرز است. در فرایند اهلیسازی گونههای آویشن استفاده از برخی از عناصر کممصرف، مانند سلنیوم، به عنوان مکمل کود شیمیایی میتواند نقش تعیینکنندهای در افزایش عملکرد این گونه ها داشته باشد. سلنیوم عنصری غیر فلزی و کمیاب است که به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی، ضد ویروسی و ضد سرطانی در انسان و افزایش تحمل گیاهان به تنش های غیرزیستی، به تازه گی مورد توجه قرار گرفته است. این عنصر را امروزه در برخی محافل علمی به عنوان کود برای افزایش تولید در گیاهان زراعی توصیه کردهاند. در گیاهانی مانند آویشن، تعداد و ابعاد روزنه و نیز تعداد ویژگیهای کرکهای پوششی اثر تعیین کنندهای بر میزان مواد موثره و اسانس گیاه دارند. از این رو در این تحقیق، به منظور بررسی اثر غلظتهای مختلف سلنیوم به دو صورت نانو ذرات و بالک (سلنات سدیم) بر ویژگیهای مورفولوژیک و ریزمورفولوژیک گیاه آویشن فالاکس در شرایط گلخانه اجرا شد.مواد و روش ها:اثرهای احتمالی سه غلظت سلنیوم (۲، ۴ و ۸ پی پی ام) به دو فرم بالک و نانوذره بههمراه شاهد، در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی شد. بذر آویشن فالاکس از منطقه صاحب واقع در شهرستان سقز استان کردستان در غرب ایران، با ارتفاع ۱۷۵۰ متری از سطح دریا جمع آوری شد، بذرها بوجاری شده و در سینی کاشت حاوی ترکیب پیت ماس و پرلیت در شرایط گلخانه کشت شدند. سپس گیاهچه های رشد کرده به گلدان منتقل گردیدند و زمانی که گیاهچه ها به مرحله چهار برگی رسیدند هر دو هفته یکبار، در مجموع شش بار توسط تیمارهای مختلف سلنیوم بر روی شاخ و برگ گیاهان اسپری شدند. همچنین به منظور تامین عناصر مغذی و ریزمغذی مورد نیاز گیاهان، هر دو هفته یکبار گلدان ها با محلول هوگلند آبیاری شدند. سه روز پس از آخرین تیماردهی، ویژگیهای مورفولوژیک و ریزمورفولوژیک گیاهان اندازهگیری شد. دادهها تجزیه واریانس شدند و مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از روش دانکن انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که اثر تیمارهای مختلف سلنیوم بر روی بیشتر صفات مورفولوژیک معنیدار بود. استفاده از فرم های بالک و نانوذره با غلظت ۴پی پی ام، طول ساقه را بهترتیب ۳۱ و ۱۶ درصد نسبت به شاهد افزایش دادند، در مقابل، با افزایش غلظت نانوذره سلنیوم تا ۸ پی پی ام موجب کاهش ۲۲ درصدی طول ساقه نسبت به شاهد شد. بیشترین تعداد ساقه در غلظت پایین نانوذره (۲ پی پی ام) حاصل شد که نسبت به شاهد افزایش ۳۷ درصدی داشت. ولی غلظت بالای فرم های بالک و نانوذره سلنیوم اثر منفی بر این صفت گذاشتند و به ترتیب موجب کاهش ۳۷ و ۱۲ درصدی را در مقایسه با شاهد شدند. اثر سلنیوم بر ویژگیهای ریزمورفولوژیک مانند تعداد کرک سطوح فوقانی و تحتانی برگ در سطح احتمال ۱ درصد معنیدار بود. غلظت ۸ پی پی ام نانوذره بیشترین تعداد کرک در هر دو سطح فوقانی (۷۰/۶۱) و تحتانی (۲۰/۳۳) برگ را سبب گردید که به ترتیب ۱۵۸ و ۲۹۶ درصد نسبت به شاهد افزایش داشتند.نتیجه گیری : غلظتهای پائین سلنیوم موجب افزایش رشد اندام هوایی این گونه از آویشن شد، ولی غلظتهای بالا در بیشتر موارد سبب توقف یا اختلال در رشد رویشی این گیاه گردید. به جز تعداد کرک های سطوح فوقانی و تحتانی برگها، سایر ویژگیهای ریزمورفولوژیک کمتر تحت تاثیر منفی غلظتهای بالای سلنیوم قرار گرفتند. بهنظر می رسد استفاده از غلظتهای پائین سلنیوم به عنوان کود مکمل در کشت و اهلیسازی این گونه آویشن می تواند نقش موثری در افزایش رشد و تولید آن داشته باشد.کلیدواژه ها
برگ, گیاهان دارویی, روزنه, ریشه, ساقه, کرک, آویشن فالاکساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.