jafar Salmanzadeh - استادیار فقه و حقوق خصوصی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران (نویسنده مسئول)
Roqaye Sadeghiram - مدرس حقوق جزاوجرم شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

انسان، موجودی اجتماعی است و با توجه به پذیرش زندگی اجتماعی، ملزم به رعایت حقوق دیگران در جامعه است. یکی از حقوق اساسی انسان ها، حق حیات است. قانون مجازات اسلامی، به تبع فقه امامیه، با تاکید بر حق حیات، مجازات قصاص را برای جنایات عمدی تعیین کرده است؛ اما چنان که این جنایات از سوی پدر بر فرزند اعمال شود، قصاص ثابت نمی شود. گاه به دلیل استفاده از روش های نوین درمان ناباروری، کودکانی با اسپرم اهدایی متولد می شوند که دارای پدری غیر از پدر ظاهری و اجتماعی خود هستند و این مساله، مشکلاتی را در اجرای این حکم استثنائی به وجود می آورد. هدف اصلی این پژوهش بررسی مبنا و علت حکم عدم ثبوت قصاص و بررسی شمول آن نسبت به صاحب اسپرم و گیرنده اسپرم می باشد. روش پژوهش، کتابخانه ای و اسنادی، با بهره گیری از کتب، مقالات، منابع حقوقی، دینی و مقررات داخلی، به روش استدلالی و تحلیلی بوده و پژوهشی کاربردی به شمار می رود که می تواند راهگشای قانونگذار در تدوین قوانین مناسب تر در تبیین و تعیین دقیق وضعیت این کودکان باشد. یافته ها بیانگر این است که گرچه حق استفاده از گامت اهدایی در قوانین ایران به رسمیت شناخته شده، اما قوانین ایران، در قالب چند ماده معدود، بدون توجه به بسیاری از معضلات ناشی از این موضوع مطرح شده که به دلیل نواقص موجود، در بلند مدت می تواند آثار نامطلوبی بر وضعیت حقوقی و اجتماعی اشخاص برجا گذارد.

فرزند, پدر, اسپرم اهدایی, قصاص