نظم پریشان غزل حافظ و مرکب نوازی

ساختار پاشان و نظم پریشان ابیات در برخی غزل های حافظ، از دیرباز، موضوع پرسش و بحث بوده است. حافظ شناسان و حافظ پژوهان در این راه، کوشش بسیار کرده اند تا بتوانند این پاشانی را توجیه کنند و برای این عدم انسجام، دلیل و توضیحی بیابند. با نگاهی حتی گذرا به مجموعه این تلاش ها می توان برای بعضی از فرضیه ها و نظریه ها در این زمینه، اعتبار و ارزش بیشتری قائل شد و برخی دیگر را کنار نهاد. ما در این مقاله، پس از طرح موضوع، به مهم ترین فرضیه ها درباب چرایی چنین ساختاری در غزل های حافظ، نظری اجمالی خواهیم انداخت و سپس به طرح پیشنهادی تازه می پردازیم که سعی دارد بر پایه بافت شعر حافظ و روابط درون متنی دیوان، عدم تلائم ابیات و تنوع مضمونی غزل حافظ را از منظری موسیقایی توجیه و تعلیل کند.

کلیدواژه ها:

Hafez&#۰۳۹ ، s ghazals ، poetry’s vertical axis ، disturbed structure ، musical modulation ، vocal modulation