ای مجلسیان راه خرابات کدام است؟ (هنر تقابل در غزل سعدی)

در غزل سعدی، تقابل های دوگانه، نمود هایی گسترده، هنرمندانه و متنوع دارد. این تقابل ها را می­توان در سه سطح واژه، جمله و ساختار غزل بررسی کرد. در پژوهش حاضر، تقابل های واژگانی سعدی در سه دسته زبانی، ادبی و معنایی بررسی شده است. همراه کردن تقابل های زبانی با آرایه های لفظی، علاوه بر تقویت موسیقی کلام، به تقابل های سعدی تشخص سبکی بخشیده است. تقابل های ادبی در سه بخش تقابل تلمیحی، تقابل تناسب و تشبیه تفضیل آمده است. سعدی با استفاده از انواع تقابل های معنایی و شگردهای خاص خویش در به کارگیری آن ها، دیدگاه خود را درباره عشق و معشوق، هنجارهای جامعه و برخی گروه های اجتماعی مانند پارسایان، صوفیان و رندان بیان می کند. روحیه رضا و تسلیم سعدی از سویی و تلاش او برای دفاع از عشق و جمال پرستی از سوی دیگر، موجب شده است مبحثی با عنوان تبدیل و رفع تقابل ها در نظام فکری و سروده های این شاعر نمود داشته باشد. در پژوهش حاضر، نگاه متفاوت و خاص سعدی به تقابل، مورد بررسی و تحلیل قرار می­گیرد. اساس پژوهش، بررسی تمامی غزلیات سعدی در نسخه محمدعلی فروغی است.

کلیدواژه ها:

تقابل دوگانه ، رفع و تبدیل تقابل ، غزل ، سعدی