ناهید طیبی - استاد حوزه جامعه الزهرا (س)، دکترای تاریخ اهل بیت (ع)، پژوهشگر و مدیر دانشنامه زن مسلمان پژوهشگاه مطالعات اسلامی، قم، ایران

شیعیان پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) با تهدیدها و چالش هایی از جمله وجود جعفر کذاب و ادعای امامت وی مواجه شدند. نقش های سیاسی اجتماعی مادر امام (ع) نیز فعالیت های جعفر به اختصار و مجزا تبیین شده است؛ اما نوع اقدام ها و تقابل آن دو مغفول مانده است. مقاله حاضر به روش توصیفی - تحلیلی با استفاده از منابع تاریخی متقدم به تحلیل اقدام های مادر امام (ع) در مواجهه با رفتارهای سیاسی و روانی جعفر کذاب پس از شهادت امام عسکری (ع) می پردازد. بر اساس یافته ها، اعتقاد به امام ناشناخته و ناپیدا، نبود وصیت آشکار و ادعای امامت چالش های امامیه بود که مادر امام (ع) با اقدام هایی چون شتاب در بازگشت به سامراء، مقابله با ادعای امامت جعفر با نهادن امام زمان (ع) در برابر او و طرح ادعای وصیت و ادعای میراث و پاسخگویی به شیعیان و رفع تحیر موجب شکست جعفر در برنامه های سیاسی و اقتصادی شد

امام عسکری (ع), مادر امام عسکری (ع), امام زمان (ع), جعفر کذاب, سال ۲۶۰ هجری