تحلیل جامعه شناختی انقلاب مشروطه ایران

مسئله اصلی در این پژوهش، تحلیل جامعه شناختی انقلاب مشروطه ایران می باشد و از روش تحقیق کتابخانه ای (Library research) با رویکرد توصیفی – تحلیلی استفاده شده است. بر اساس واقعیت های تاریخ معاصر ایران، شاید بتوان انﻘلاب مشروطه ایران را بزرگ ترین و در عین حال درخشان ترین تحول تاریخی ای دانست که در ایران پس از اسلام به وقوع پیوسته است. اگر ادعا شود که تغییرات بنیادین و پسینی که پس از این رخداد سترگ در تاریخ معاصر ایران رقم زده شده است مانند جنبش جنگل، نهضت ملی شدن صنعت نفت، انﻘلاب اسلامی و دگرگونی های عظیم ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در امتداد نهضت مشروطه خواهی ایرانیان بوده است، سخنی گزاف نرفته است. از سوی دیگر از نتایج کوتاه مدت اما ماندگار این انﻘلاب همین بس که حکومت ایران که برای سالیان متمادی به روش استبدادی و فردی اداره می شد، مشروط شد ایران برای اولین بار نهادهای مدرن حکومتی همچون مجلس قانون گذاری را تجربه کرد.با کمی تساهل می توان آغاز مرحله بسیج گری در انﻘلاب مشروطه را به چوب بسته شدن (فلک کردن) تجار قند دانست، پس از این واقعه فرآیند بسیج گروه های انﻘلابی (روشنفکران، روحانیان و بازاریان) در اعتراض به اوضاع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کشور در غالب کنش جمعی مهاجرت و تحصن آغاز شد. مرحله اول با وعده های دولت برای انجام خواسته های انﻘلابیون پایان یافت، اما پس از گذشت چند ماه تاخیر در اجرا شدن مطالبات انﻘلابیون، دومین مرحله از فرآیند بسیج به شکلی گسترده تر از مرحله اول شروع شد و در نهایت قدرت سیاسی حکومت، در برابر قدرت اجتماعی مشروطه خواهان، توان مﻘاومتش را از دست داد و در مرداد ۱۲۸۵ ش با صدور فرمان مشروطه از سوی مظفرالدین شاه، بسیج انﻘلابی مشروطه خواهان به پیروزی رسید.

کلیدواژه ها:

انقلاب مشروطه ، تحولات سیاسی ، تغییرات اجتماعی ، ایران