شناسایی ابعاد و مولفه های مدل تدریس اثربخش در مقطع ابتدایی

مقدمه و هدف: هدف از پژوهش حاضر شناسایی ابعاد و مولفه های مدل تدریس اثربخش در مقطع ابتدایی است. روش شناسی پژوهش: این پژوهش به صورت کیفی و به روش تحلیل مضمون انجام شده. مشارکت کنندگان در این پژوهش، معلمین شاغل در آموزش وپرورش استان فارس با سابقه حداقل ۱۵ سال و دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر می باشد. انتخاب افراد به روش نمونه گیری هدفمند با ملاک سابقه تدریس در دوره تحصیلی ابتدایی انجام گرفت. نمونه گیری با مشارکت ۱۸ نفر از صاحب نظران و خبرگان صورت گرفت. ابزار جمع آوری داده ها، شامل دو بخش، بررسی و کنکاش اسناد بالادستی، شامل (فلسفه تربیت جمهوری اسلامی ایران، فلسفه تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، رهنامه نظام تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران، سند تحول بنیادین در آموزش وپرورش، سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، سند چشم انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران، نقشه جامع علمی کشور، سند برنامه راهبردی آموزش ابتدایی، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران) در بخش کتابخانه ای و مصاحبه نیمه ساختاریافته در بخش میدانی می باشد، که مصاحبه نیمه ساختاریافته با مشارکت کنندگان تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. تجزیه وتحلیل داده ها بر اساس تحلیل مضمون انجام گردید که با بررسی و مطالعه مکرر بین داده ها آغاز و پس از مشخص شدن گزاره های معنی دار مرتبط با موضوع پژوهش کدگذاری اولیه انجام گرفت، که در گام نخست تعداد ۱۷۵ شاخص پیرامون تدریس اثربخش استخراج گردید و کدگذاری اولیه انجام گردید، در گام دوم با مرتب کردن کدهای اولیه بر اساس مشابهت های معنایی، دسته بندی به پایین ترین سطح مضمون (مضامین پایه) انجام گرفت و در گام سوم بر اساس مشابهت های کاربردی مضامین پایه، هرچند مضمون در یک دسته به نام مضمون سازنده قرار گرفت، سپس با انتزاع یک مضمون حاکم بر کل مضامین به عنوان مضمون فراگیر تدوین نهایی جدول مضامین سه گانه مدل تدریس اثربخش تهیه و تدوین گردید. به منظور حصول اطمینان از روایی، سوالات مصاحبه مورد تائید ۳ نفر از معلمین باتجربه آموزش و پروش که ۱ نفر دارای مدرک کارشناسی ارشد و ۲ نفر دارای مدرک دکتری در مقطع ابتدایی و رشته علوم تربیتی بودند قرار گرفت. و به منظور سنجش پایایی از ضریب آلفای کرون باخ استفاده گردید که ضریب  کلی آن ۸۴%  بود. یافته ­ها: مدل تدریس اثربخش شامل ۳ مولفه اصلی (فردی، تدریس و ارزشیابی، علمی- آموزشی) و ۱۰ شاخص (شخصیتی، ارتباطی، اخلاق حرفه ای، مدیریت کلاس درس، مهارتهای تدریس، ارزیابی و ارزشیابی، فنی و حرفه ای، آموزشی و پژوهشی، آماده سازی و گسترش، حمایت علمی) می باشد. بحث و نتیجه ­گیری: موضوع تدریس اثربخش در مقطع ابتدایی باید به طور ویژه ای موردتوجه قرار گیرد، همچنین معلمین به عنوان بخش مهمی از جامعه علمی هر کشور، نقش مهمی در تولید علم و دانش دارند، این نقش ایجاب می کند آموزش وپرورش در ابتدا با گزینش و جذب نیروی کارآمد و دادن آموزش ها و مهارت های موردنیاز به معلمین و همچنین درک واقعی نیازهای معلمین خود و با شناخت و آگاهی لازم، منابع موردنیاز آنان را تامین و راه دسترسی به آن را فراهم سازند و زمینه رشد و تعالی معلمین را فراهم نماید، زیرا اگر معلمین از تدریس مطلوبی برخوردار باشند، آنگاه می توان به ارتقای کیفیت فعالیت ها و ماموریت های آموزش وپرورش امید داشت.

کلیدواژه ها:

ابعاد ، مولفه ها ، تدریس ، اثربخشی ، دوره ابتدایی