تعیین کننده های توسعه فعالیت های کارآفرینی زنان روستایی استان فارس

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: کارآفرینی، موتور محرک اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش کارآفرین، نوآوری و ایجاد ترکیب های تازه ای از مواد و یا نحوه شکل گیری فرآیندها است. توسعه کارآفرینی زنان، یکی از مهم ترین موضوعات دستور کار توسعه معاصر در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بوده است و بسیاری از صاحب نظران توسعه روستایی بر این باورند که شناخت توانمندی ها و مهارت های زنان، به ویژه زنان روستایی و هدایت استعدادهای خلاق آنان در بهره برداری از ظرفیت های این قشر بزرگ اجتماعی موثر است. کارآفرینی، فرآیندی است که در شبکه ای از روابط اجتماعی صورت می پذیرد و این روابط اجتماعی می‎تواند رابطه کارآفرین را با منابع و فرصت ها، محدود یا تسهیل کند و همچنین سرمایه اجتماعی به عنوان یک پدیده اجتماعی باعث بروز خلاقیت، ایده پروری، تسهیل رفتارهای نوآورانه و ریسک پذیری می شود. کارآفرینان با برخورداری از سرمایه اجتماعی به منابعی دسترسی خواهند داشت که خود به تنهایی قادر به دستیابی به آن ها نیستند. افزایش توانایی افراد کارآفرین برای شروع و ادامه فعالیت های کارآفرینانه، توجه به نقش شبکه های اجتماعی و تعامل میان آن ها و همچنین در نظر گرفتن سرمایه اجتماعی به عنوان عامل ارتباط دهنده میان شبکه های کسب وکار با شناسایی فرصت های کارآفرینانه و تامین منابع و امکانات لازم در این زمینه، ضروری است. در واقع سرمایه اجتماعی یکی از عوامل تاثیرگذار در نهادینه کردن و اعتلای کارآفرینی است؛ بنابراین، هدف از این مقاله شناخت و تحلیل سازه های فردی و ساختاری تاثیرگذار (به ویژه سرمایه اجتماعی) بر توسعه فعالیت کارآفرینی زنان روستایی استان فارس به منظور ارتقای وضعیت شغلی آن ها است. مواد و روش ها: این پژوهش با بهره گیری از فن پیمایش و روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی انجام و از پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. نمونه ای متشکل از ۳۸۰ نفر از زنان روستایی عضو شرکت های صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی زنان در استان فارس بوده که در قالب سه شرکت در شهرستان های مرودشت، شیراز و استهبان فعالیت می کنند، انتخاب شدند. مطالعه راهنما در بین ۳۰ نفر از زنان عضو صندوق در شهرستان کوار که شرایط مشابهی داشتند، انجام شد روایی پرسش نامه این پژوهش توسط اساتید بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز تایید گردید و پایایی آن نیز از طریق انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (۰/۷۷ تا ۰/۹۵) موردتایید قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS  مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته ها نشان داد که بین توسعه فعالیت کارآفرینی اعضاء در سه شهرستان شیراز، مرودشت و استهبان اختلاف معنی ‎داری وجود دارد و زنان مرودشت از میانگین توسعه کارآفرینی بیشتری برخوردار هستند. در واقع، با توجه به بالاتر بودن مولفه های فعالیت کارآفرینی (از جمله نوآوری، حفظ محیط زیست، رضایت مشتریان، رضایت اعضای صندوق، انعطاف پذیری، رفاه منطقه، اشتغال زایی، سودآوری، پایداری کسب وکار، رقابت طلبی و بهره گیری از فرصت ها و تجاری سازی ایده) در بین زنان کارآفرین مرودشت، این امر منجر به توسعه بهتر فعالیت های کارآفرینانه آنان شده است. در رتبه دوم، زنان کارآفرین شهرستان شیراز از میانگین امتیاز بیشتری نسبت به شهرستان استهبان در مورد متغیر توسعه فعالیت کارآفرینی برخوردار بودند. از سوی دیگر، نتایج نشان داد که میانگین انسجام اجتماعی زنان در شهرستان مرودشت با دو شهرستان شیراز و استهبان تفاوت معنی داری دارد و این میزان در شهرستان مرودشت بیشتر از دو شهرستان دیگر بود. همچنین، بین زنان مورد مطالعه در دو شهرستان شیراز و استهبان نیز اختلاف معناداری وجود داشت، به گونه ای که زنان شهرستان استهبان از نظر انسجام اجتماعی از میانگین بالاتری نسبت به کارآفرینان شیرازی برخوردار بودند. نتیجه آزمون رگرسیون نشان داد، سرمایه اجتماعی، میزان توفیق طلبی، توانایی تصمیم گیری، میزان استقلال طلبی، سیاست های مشاوره ای، فضای کسب وکار، مهارت در تدوین طرح تجاری و سیاست های حمایتی به ترتیب متغیرهایی بودند که بیشترین سهم (۵۶ درصد) را در میزان تغییرات در توسعه فعالیت کارآفرینی را تبیین نمودند. نتیجه گیری: با توجه به مجموعه عوامل تاثیرگذار بر توسعه فعالیت های کارآفرینی زنان روستایی، به ویژه نقش سرمایه اجتماعی، شبکه روابط و فعالیت در انواع شبکه های اجتماعی، لذا پیشنهاد می شود که هم فکری و هم افزایی فعالیت های زنان کارآفرین از طریق برگزاری نشست های ادواری و مستمر با سایر شرکت های استان، تقویت گردد. همچنین، دوره های آموزشی منسجم و هدفمند برای زنان روستایی عضو صندوق ها به منظور چگونگی تقویت فعالیت در شبکه های اجتماعی و کسب انواع مهارت های کارآفرینی برگزار گردد.

کلیدواژه ها:

Agriculture ، Entrepreneurial Activity ، Social Capital ، Social Network ، Women's Entrepreneurship ، سرمایه اجتماعی ، شبکه اجتماعی ، فعالیت کارآفرینانه ، کارآفرینی زنان ، کشاورزی