علی باقری دولت ابادی - دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
امیر درج - دانش اموخته کارشناسی ارشد شهرسازی

چکیدهدر جهان کنونی تنوع، تعداد و نوع بحران­ها درحال افزایش است. پدافند غیرعامل می­تواند هزینه­های مادی و غیرمادی این تهدیدات را کاهش­دهد. به همین خاطر در استراتژی­های نظامی کشورها بخشی برای پدافند غیرعامل درنظر گرفته شده است. مکان و موقعیت قرارگیری استقرارگاه­های نظامی یکی از موارد برجسته پدافند غیرعامل است. با توجه به اینکه در شهر تهران ۸۳ پادگان نظامی قرار­دارد و از این تعداد بیش از نیمی از آن یعنی ۴۹ پادگان در محدوده شهر تهران واقع شده است؛ این سوال مطرح است که به چه­میزان این استقرارگاه­های نظامی به لحاظ آمایش سرزمینی منطبق با معیارها و اصول پدافند غیرعامل است؟ کدام منطقه تهران بهترین موقعیت برای استقرارگاه­های نظامی در آینده را دارد؟ برای این منظور از روش منطق فازی و نرم افزار GIS برای تحلیل داده­ها استفاده­ گردید. معیارها و شاخص­های مکان­یابی شامل پنج گروه فضایی- کالبدی، جمعیتی، جغرافیایی(اقلیمی، ژئومورفولوژی، هیدورولوژیکی، دسترسی به مکان های انسان ساخت و زیرساختی)، اقتصادی و امنیتی بود. یافته­های پژوهش نشان­داد در آمایش استقرارگاه­های نظامی تهران به بحث پدافندغیرعامل توجه لازم نشده­است. به لحاظ جنس خاک، شیب زمین، فاصله از رودخانه، گسل، خطوط انتقال برق و نزدیکی به مراکز حساس این مناطق دارای آسیب­پذیری هستند. با توجه به نتایج بدست­آمده از مدل منطق فازی بر اساس گامای ۹% شهرستان­های رباط­کریم(۳۴/۲۵%)، ورامین(۶۴/۱۳%) و شهریار(۲۴/۸%) به ترتیب بهترین و شهرستان شمیرانات(۷۳%) کمترین شرایط مناسب را برای ایجاد مراکز نظامی با رویکرد امنیتی و دفاعی دارند.

استقرارگاه های نظامی, پدافند غیرعامل, آمایش سرزمینی, تهران, مکان یابی