واکاوی حق ریشه و حق انتفاع با مقررات خاص اراضی در فقه و حقوق ایران

حق ریشه یکی از حقوق مالی عینی است که متعلق آن ملک مزروعی ، اعم از زمین کشاورزی دیمی و آبی ، باغ، قلمستان، و سایر مزارع است که در اثر تلاش مستمر زارع، باغبانان، کشاورز و یا عامل در ملک زراعی متعلق به مالک ، موجر یا مزارع، مشروط به آنکه موجب تحقق آبادانی و قابلیت کشت و زرع گردد، ایجاد می شود .این حق ، تحت هر عنوان و اطلاقی به نوعی حق تقدم و اولویت برای زارع است که منشاء و خاستگاه عرفی دارد و در فقه ، نیز مسبوق به سابقه است . حق انتفاع از مباحث مهمی است که در کتب فقهی وحقوقی در ابواب مختلف مورد بحث واقع است . حق انتفاع حقی است که به موجب آن شخص می تواند از مالی که در عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی با هدف بررسی حق ریشه و حق انتفاع با مقررات خاص اراضی قصد واکاوی در فقه و حقوق ایران دارد.نتایج نشان می دهد در حق ریشه در فرض امتناع، امکان مطالبه آن وجود دارد و مالک نیز تا قبل از پرداخت حق ریشه یا جلب رضای زارع یا عامل ، امکان انتزاع ید مشارالیه از ملک را نداشته ، تصرف و تملک از جانب مالک یا شخص حقوقی ،صرفا با پرداخت کامل حقوق زارع امکان پذیر می گردد. در حق انتفاع فرد مسئول حفاظت از عین است و نبایستی از آن سوء استفاده کند، و گرنه مسئول جبران خسارات وارده بر عین است . پرداخت مخارجی که برای بهره برداری از عین لازم است بر عهده منتفع می باشد مالک نیز می تواند ملک خود را به رعایت حق منتفع بفروشد، و یا آن را برای پس از انقضاء مدت انتفاع به اجاره واگذار کند .در میان اسبابی که سبب زوال حق انتفاع می شود برخی اسباب مشترکی هستند که موجب زوال حق انتفاع با سایر حقوق عینی می باشند

کلیدواژه ها:

حق ریشه ، حق انتفاع ، فقه ، حقوق ایران ، مقررات ، اراضی