استثنائات اصل صلاحیت دیوان عدالت اداری در رسیدگی به شکایت از آراء مراجع اختصاصی اداری

امروزه دولت ها وظایف و مسئولیت های مهمی در زمینه های گوناگون بر عهده دارند که در بسیاری از موارد با حقوق و منافع اشخاص خصوصی در تضاد می باشند، که این امر منجر به ایجاد اختلاف با اشخاص خصوصی می شود، لذا رسیدگی به این نوع اختلاف نیازمند وجود مراجعی است که امروزه به عنوان مراجع اختصاصی اداری شناخته می شوند. مراجع اختصاصی اداری جزء سازمان های دولتی می باشند که صلاحیت رسیدگی به برخی اختلافات مردم با دولت را برعهده دارند و طبق قوانین خاص و خارج از سازمان حوزه قضایی کشور تشکیل شده اند. عمل این مراجع اختصاصی اداری اصولا دارای ماهیت اداری است و این مراجع دارای صلاحیت ذاتی ترافعی در امور اداری هستند. صلاحیت ذاتی مراجع اختصاصی اداری موجب می گردد که درحیطه صلاحیت هریک از این مراجع هیچ یک از مراجع قضایی یا اداری دیگر نتوانند اعمال صلاحیت نمایند. باتوجه به ماهیت اداری اعمال مراجع اختصاصی اداری و اصل نظارت پذیری قضایی اعمال اداری ، طبق قانون دیوان عدالت اداری ، دیوان وظیفه نظارت برآراء و تصمیمات مراجع اختصاصی اداری را به برعهده دارد، ولی صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به اعتراض از آراء مراجع شبه قضایی مطلق نبوده و از جهات مختلف محدود شده است ، پاره ای از مراجع اختصاصی اداری چون در محدوده دستگاه های دولتی تشکیل نمی شود دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به آراء مراجع مذکور را ندارد. پاره ای دیگر از این مراجع علی رغم اینکه دولتی هستند مقنن موضوع را در صلاحیت دادگاه های دادگستری اعلام کرده است و در مواردی هم مقنن تصمیم و آرای برخی از هیات ها را قابل اعتراض در محاکم صالحه یا دادگاه صالحه اعلام کرده است و طبق رای شماره ۹۷۷ مورخ ۸/۹/۸۶ هیات عمومی دیوان عدالت اداری ، شعب دیوان را در موارد فوق صالح به رسیدگی نمی داند. بررسی و تبیین مصادیق این استثنائات و شناخت کارکرد دیوان عدالت اداری می تواند از سرگردانی مردم در مراجعه به مرجع صالح در رسیدگی به آراء و تصمیمات مراجع اختصاصی اداری جلوگیری نماید.

کلیدواژه ها:

مراجع اختصاصی اداری ، مراجع شبه قضایی ، دیوان عدالت اداری ، صلاحیت ، صدوررای ، دادگاه دادگستری