حسام آریان پور - دکتری علوم خاک، پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایرا ن
فائزه میرزائی - دانشجوی کارشناسی ارشد حفاظت خاک و آب، پژوهشکده زعفران، تربت حیدریه، ایرا ن

زعفران به عنوان یک محصول استراتژیک صادراتی نقش مهمی در وضعیت اقتصادی و اجتماعی مناطق خشک و نیمه خشک دارد. آگاهی دقیق از ویژگی های محیطی این مناطق، اساس توسعه کشاورزی جهت دسترسی به مدیریت بهتر و تولید بیشتر می باشد. هدف این تحقیق اندازه گیری و سپس تهیه نقشه عناصر غذایی پر مصرف زعفران با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) می باشد تا به کمک آن بتوان مناطق دارای کمبود را شناسایی و به مدیریت بهتر آن پرداخت. میزان عناصر غذایی نیتروژن، فسفر و پتاسیم اراضی تحت کشت زعفران در شهرستان های تربت حیدریه، مه ولات و زاوه اندازه گیری و نقشه پراکنش این عناصر با استفاده از GIS و روش درون یابی کرجینگ ترسیم شد. نتایج نشان داد که نیتروژن خاک های منطقه مورد مطالعه از ۰۱/۰ تا ۰۹/۰ درصد متغیر است. متوسط میزان نیتروژن کل خاک های منطقه مورد مطالعه حدود ۰۴/۰ درصد بود که در محدوده خیلی کم تا کم قرار می گیرد. بخش شمالی جلگه رخ و شرق شهرستان زاوه نسبت به سایر نقاط از وضعیت نیتروژن بهتری برخوردار بودند و اراضی بخش جنوبی شهرستان تربت حیدریه و شهرستان فیض آباد کمترین میزان نیتروژن را دارند. محدوده تغییرات فسفر خاک منطقه مورد مطالعه از یک تا ۴۸ پی پی-ام متغیر بود. متوسط میزان فسفر خاک در منطقه مورد مطالعه ۵/۱۴ پی پی ام بود. میزان فسفر خاک منطقه مورد مطالعه از خیلی کم تا خیلی زیاد متغیر است. اراضی بخش زاوه و جلگه رخ فسفر بیشتری نسبت به سایر مناطق دارند و اراضی شهرستان فیض آباد از کمترین میزان فسفر در نقاط مورد مطالعه برخوردار هستند. میزان پتاسیم خاک منطقه از ۱۰۴ تا ۷۱۶ پی پی ام متغیر بود. میانگین کل پتاسیم خاک منطقه ۳۰۰ پی پی ام می باشد. قسمت مرکزی شهرستان تربت حیدریه، قسمت شرقی شهرستان زاوه و جلگه رخ دارای بیشترین میزان پتاسیم و بخش کدکن و قسمت جنوبی شهرستان فیض آباد دارای کمترین میزان پتاسیم هستند. در نهایت با توجه به نقشه های ترسیم شده از عناصر غذایی پرمصرف، می توان میزان نیاز گیاه زعفران به این عناصر را محاسبه و بر اساس آن توصیه کودی مود نیاز برای بهبود کمی و کیفی این محصول را انجام داد.

تربت حیدریه، زاوه، عناصر غذایی پرمصرف زعفران، کریجینگ، نقشه خاک