اعظم شعبانی - کارشناسی ارشد هنراسلامی/ مطالعات تاریخی تطبیقی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران

فرش های دستباف ایران از نقوش بسیاری برخوردارند که برخی از آنها به گونه ای نمادین ترسیم شده اند. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی نمادشناسی و نشانه شناسی در طرح ها و نقوش فرش ایران بود. پژوهش حاضر بنیادی و به روش توصیفی و مروری انجام گرفته است. جمع آوری مطالب و پیشینه نظری به روش کتابخانه ای بوده است. نتایج پژوهش نشان داد که طرح اسلیمی نماد گل های بهشتی و نماد شگفت انگیزی از مرتبه ای از تفکر و مراقبه، طرح درخت نیز نمادی از زندگی، طرح باغ ایرانی نمادی از هویت ایرانی و نمادی از بهار و بهشت، طرح گل نیلوفر نمادی از تولد دوباره و طرح گلدانی نیز نشانه ای از آفرینش بوده است. طرح سیمرغ در فرش ها به عنوان موجودی شکوهمند ترسیم می شده و در اکثر نقوش به صورت ترکیبی با جانداران دیگر به گونه ای درحال جدال ترسیم می شده اند که نماد پیروزی خیر بر شر بوده است. طرح مار نیز در دوره های مختلف معانی گوناگون داشته و نمادی از مردانگی، بی وفایی، پلیدی، تجدید حیات، حیله گری، خیانت، شیطان، عقل و نیروهای متضاد و خدایان زمینی بوده است.

نمادشناسی، نشانه شناسی، طرحها، نقوش فرش