منصور عادل پور - دانش آموخته دکتری زمین شناسی اقتصادی، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
پرویز رفعتی - استادیار گروه معماری، دانشکده و پژوهشکده پدافند غیر عامل، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، ایران

هدف از این مطالعه، شناسایی و ارزیابی آلودگی فلزات سنگین موجود در گردوغبار خیابانی شهر اهواز است. شهر اهواز دارای آلودگی های زمین زاد، ترافیک سنگین، صنایع، احتراق نفت و گاز، و فعالیت های نفتی می باشد. بنابراین، ارزیابی تاثیرات محیط زیستی در این شهر حایز اهمیت است. برای تعیین منشا احتمالی فلزات آلاینده، از آنالیزهای چند متغیره مانند آنالیز خوشه ای (CA) و تحلیل مولفه های اصلی (PCA) استفاده شد. همچنین، فاکتورهایی مانند فاکتور غنی شدگی (EF)، شاخص آلودگی(PI)، شاخص آلودگی یکنواخت (IPI) و شاخص زمین انباشت (Igeo) برای تعیین درجه آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار خیابانی شهر اهواز ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که میانگین غلظت Pb، Zn، Cu، Cd، As،Ni  و V در گرد و غبار خیابانی به ترتیب ۵۹، ۲۲۰، ۷۸، ۳/۰، ۳/۳، ۴۰ و ۴۶ میلی گرم بر کیلوگرم است. نتایج حاصل از PCA و CA نشان داد که منطقه بیشتر تحت تاثیر ترافیک سنگین، آلودگی های نفتی و فعالیت های صنعتی قرار دارد. میانگین فاکتور غنی شدگی و شاخص زمین انباشت در نمونه ها به صورت V˂Ni˂Cd˂As˂Cu˂Zn˂Pb کاهش می یابد. شاخص آلودگی نشان دهنده سطح بالای آلودگی بعضی نمونه ها به Pb، Zn و Cu و سطح متوسط تا کم آلودگی سایر نمونه ها به As،Ni ،Cd و V است. طبق تحلیل های صورت گرفته روی نمونه های گرد و غبار خیابانی، ظاهرا منشا فلزات Pb، Cu ، Zn و Ni، انسانی بوده و فلزات Cd و As نیز تا حدودی تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار گرفته اند، در حالی که فلزات V و Ti منشا کاملا طبیعی دارند. طبقه بندی میزان آلودگی در گردوغبار خیابانی شهر اهواز به ترتیب زیر است: .PI≈IPI>EF>Igeo

آلودگی محیط زیستی, فلزات سنگین, گرد و غبار خیابانی, اهواز