شاخص امنیت بوم شناختی در حوزه آبخیز کوزه تپراقی، استان اردبیل

پژوهش حاضر با هدف تحلیل امنیت بوم شناختی حوضه کوزه تپراقی استان اردبیل بر اساس معیارهای مرتبط با الگو و فرآیندهای سیمای سرزمین در دو سطح کلاس کاربری اراضی و زیرحوضه انجام شد. بدین صورت که ابتدا شاخص جامع الگوی سیمای سرزمین با استفاده از تلفیق معیارهای تکه شدگی (SPLIT)، شاخص بزرگ ترین لکه (LPI)، تراکم حاشیه (ED) و تراکم لکه (PD)، و شاخص جامع فرآیند سیمای سرزمین بر اساس معیارهای گسستگی (DIVISION)، شاخص میانگین شکل لکه (AREA-MN)، شاخص تجمع (AI)، بعد فرکتال (FRACTAL) و ضریب شدت فرسایش خاک (Z) محاسبه شدند. سپس، شاخص امنیت بوم شناختی بر اساس تلفیق دو شاخص جامع نام برده در دو سطح کلاس و سیما برای ۳۶ زیرحوضه مورد محاسبه و مقایسه قرار گرفت. در نهایت، درجه امنیت بوم شناختی در پنج طبقه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه بندی و پهنه بندی شد. بر اساس نتایج مشخص شد که حوضه کوزه تپراقی از نظر کلی دارای سطح پایینی از امنیت بوم شناختی است. هم چنین مقدار شاخص های جامع الگو و فرآیند سیمای سرزمین به ترتیب برابر با ۲۸/۰ و ۳۷/۰ و میانگین شاخص ارزیابی جامع امنیت بوم شناختی آبخیز برابر با ۲۵/۰ به دست آمد. حداکثر مقدار شاخص امنیت بوم شناختی برابر با ۷۸/۰ مربوط به زیرحوضه ۱۴ (بخش جنوبی حوضه) و حداقل مقدار این شاخص برابر ۰۳/۰ مربوط به زیرحوضه ۳۳ (بخش شمالی حوضه) محاسبه شد. در مجموع، بخش های جنوبی و جنوب غربی حوضه در وضعیت امنیت زیاد و متوسط و بخش های شمالی در وضعیت امنیت خیلی کم قرار گرفته اند. نتایج حاضر می تواند در برنامه ریزی کاربری اراضی، ارزیابی اثرات بوم شناختی و مدیریت منابع حوضه کاربرد داشته باشد.

کلیدواژه ها:

بوم شناسی آبخیز ، پیوستگی بوم شناختی ، تغییرات محیطی ، دخالت های انسانی ، سنجه های سیمای سرزمین