تامل در نسبت ایده دانشگاه و فلسفه علم
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات دانشگاه، دوره: 1، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JOUS-1-4_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 134
نویسندگان
دانشجوی دکتری، فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تهران، ایران
دانشیار، گروه فلسفه علم و فناوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده
دانشگاه به عنوان نهاد علم، سازمانی مهم و موثر در عصر علم و اطلاعات است. از اینرو رسیدن به ایدهای جامع یا بسط مناسب ایده حاضر به نحوی که حافظ تمام هویت آن باشد لازم و ضروریست. «ایده دانشگاه» باید بتواند تمامی رسالت های این نهاد، از حضور فعالانه در متن زندگی روزمره تا گسترش مرزهای علم را پوشش دهد و در عین حال، مانع از تقلیل دانشگاه به بنگاه تجاری، اقتصادی یا نهاد تولید محتوا شود. از زمانی که کانت «نزاع دانشکدهها» را مطرح کرد مسئله دانشگاه و ایده دانشگاه عملا به مسئله فلسفی بدل شد. بعد از کانت، فلاسفه دیگری همچون هایدگر، گادامر، یاسپرس و هابرماس نیز به تامل در این ایده پرداخته اند. در دوران اخیر که نقش دانشگاه در زندگی روزمره بیشتر شدهاست حوزههای دیگری غیر از فلسفه نیز به این مقوله پرداختهاند. در این مقاله برآنیم نشان دهیم برای رسیدن به ایدهای جامع برای دانشگاه در زمانه حاضر لازم است دانشگاه از منظر فلسفه علم غیرپوزیتیویستی مورد بررسی قرار گیرد؛ زیرا ایدههای حاصل از حوزههای دیگر جامعیت لازم را ندارد و ایدههای فلسفی محض نیز در این مسئله خاص، ملموس و کارآ نیستند. در این راستا ابتدا به بررسی و نقد سیر تاریخی ایده دانشگاه میپردازیم و نشان میدهیم علم در این ایدهها یا مغفول مانده یا صراحت نیافتهاست. در ادامه مقاله دو دیدگاه معاصر که ایدههایشان با علم ارتباط بیشتری دارند را مورد بررسی قرار میدهیم و نشان میدهیم این دو، به رغم اینکه نگاه عمیقتری به علم دارند اما از آنجا که خاستگاه آنان فلسفه تعلیم و تربیت است، نگاهشان به علم نابسنده است. در آخر دلایل غفلت فلسفه علم از مقوله دانشگاه را بیان میکنیم: دلیل اول، رضایت به مفهوم اجمالی علم در دوران آغازین طرح ایده دانشگاه است. دلیل دوم، جدید بودن رشته فلسفه علم و سومین دلیل عدم تناسب رویکردهای متداول فلسفه علم با بحث دانشگاه است. با این حال امید میرود باتوجه به چشم اندازهای تو در فلسفه علم و رویکردهای نوین آن مانند هرمنوتیک علم، بتوان راهی برای پرداختن به ایده دانشگاه از منظر فلسفه علم یافت.کلیدواژه ها
واژه بحران دانشگاه, ایده دانشگاه, دانشگاه خلاق, شهروند محقق, فلسفه علماطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.