تحلیل و بررسی نوعی تشبیه نویافته در ادب فارسی در تقابل با تشبیه تفضیلی

  • سال انتشار: 1403
  • محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 13، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JLCR-13-1_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 108
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

عبداله ولی پور

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران، ایران

چکیده

تشبیه، ژرف ساخت بسیاری از صنایع بدیعی را تشکیل می دهد و در کتب بلاغی متقدمان و متاخران به گونه ها و اقسام مختلفی به آن اشاره شده است که هر یک به شکل های مختلف در تصویرگری و انعکاس تخیلات شاعرانه نقش هنری ایفا می کنند. تلاش و نکته سنجی های علمای بلاغت هم در دسته بندی و طبقه بندی انواع و اقسام تشبیه ستودنی است، با این وجود گاهی در مطالعه دیوان های شاعران و کندوکاو در صور خیال گویندگان پارسی، به تشبیهاتی برمی خوریم که در کتب بلاغی به شکل جداگانه و علمی مورد بررسی قرار نگرفته است. یکی از این نوع تشبیه ها، تشبیهی است با ساختار نحوی و اهداف کاملا مستقل، که در نقطه مقابل تشبیه های تفضیلی قرار دارد. جستار حاضر در پی آن است که به شیوه توصیفی- تحلیلی این نوع تشبیه ها را در آثار گویندگان دوره های مختلف مورد واکاوی قرار بدهد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که این نوع تشبیه از زمان های بسیار قدیم کاربرد داشته و کهنترین کاربرد آن در شاهنامه فردوسی پیدا شد. این نوع تشبیه ها گونه های مختلفی دارند که در برخی موارد، گوینده، مشبه را - برعکس تشبیه تفضیلی - در صفتی پست تر و کمتر از مشبه به به تصویر می کشد و گاهی هم گوینده از صنعت مدح شبیه به ذم بهره گرفته و تشبیه را به شکلی به کار می برد که شائبه ذم از آن به نظر می رسد، درحالی که هدف تشبیه، مدح مشبه بوده است، و نهایتا مواقعی نیز هدف تشبیه را نه در طرفین تشبیه، بلکه باید در عنصر سومی که خارج از ارکان تشبیه است جستجو کرد که شاعر برای بزرگ داشت و یا نشان دادن زشتی آن، از این نوع ساختارهای تشبیهی استفاده می کند.

کلیدواژه ها

اغراض تشبیه, بلاغت, تشبیه, تشبیه تفضیل, فروداشت مشبه

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.