مسلم مظفری - مدرس مدعو دانشگاه جیرفت.
علی اصغر رستمی ابوسعیدی - استاد گروه زبان های خارجی دانشگاه شهید باهنر کرمان.

فرهنگ شفاهی ایران زمین از فرهنگ های اقوام و گروه های اجتماعی آن تشکیل شده است. این فرهنگ غنی، برای انسان از زادن تا مردن حرف دارد. در این بین، فرهنگ و ادبیات مردم جیرفت که در این گستره جغرافیایی دارای ویژگی ها و مختصات خاص خود است؛ مورد توجه این نوشتار است. در پژوهش حاضر، به ضرب المثل ها که جزئی از این ادبیات شفاهی هستند به صورت کتابخانه ای و میدانی پرداخته شده است. در این تحقیق، ادبیات شفاهی ضرب المثل به دو نوع تقسیم می شود: در واژگان نوع اول؛ قلب، ابدال، حذف و اضافه صورت می گیرد و برای فارسی زبانان تاحدی قابل فهم است و می شود گفت که این نوع ضرب المثل ها وارداتی هستند و از افکار و اشعار شاعران، به ویژه حافظ وسعدی متاثر شده اند که به دلیل همین وارداتی بودن به چند نوع مختصر از آن ها اکتفا شده است؛ اما در نوع دوم ضرب المثل ها به خاطر به کارگیری واژگان واصطلاحات غلیظ محلی و اسباب و وسایل معیشتی ولوازم کشاورزی، می توان ادعا کردکه مختص این منطقه بوده، برای دیگر گویش ها غیرقابل فهم اند. به دلیل همین مختص بودن، قسمت اعظم این تحقیق بر روی نوع دوم است. در این گونه از ضرب المثل ها، مضامینی مثل روی گردانی از معشوق، تهدید، پند و نصیحت؛ طنز و تمسخر مشاهده می شود که بیانگر فرهنگ و نوع زندگی و آداب و رسوم آنان است. در این جستار به آوانویسی، ترجمه، تقسیم بندی و زمینه کاربرد ضرب المثل ها نیز پرداخته شده است.

جیرفت