مرضیه رضوی - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی محض

منظومه های غنایی از جهات و ابعاد مختلف قابل مطالعه هستند . یکی از این موضوعات ، بررسی منظومه ها از نظر موانع و ممداتی است که در رسیدن عاشق به معشوق وجود دارد . از یک سو غنایی و عاشقانه بودن یک منظومه در گرو موانع و دشواری هایی است که عاشق و معشوق برای رسیدن به کامیابی و وصال با آن مواجه می شوند . در این مقاله دو منظومه ی ( خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی ) را مورد بررسی قرار داده ایم موانع مذکور را با ذکر طبقه بندی هایی منظم و منسجم کرده ایم . از سوی دیگر گره و مانعی که در کار عاشق و معشوق ایجاد می شود با ممدات و عوامل یاریگر گشوده می شود . این عوامل نیز گردآوری و طبقه بندی و تدوین شده است .برخی از موانع مهم وصال که در این مقاله بررسی شده عبارتند از : فاصله ی طبقاتی ، بیماری و جنون عاشق ، وجود رقیب ، مفلسی و تهیدستی عاشق ، مرگ عاشق یا معشوق و موارد دیگر . معجزه و خرق عادت ، خواب و رویا ، دعا و نیایش ، جنگ و ستیز ، اشخاص یاریگر (پدر مجنون و نوفل در لیلی و مجنون و شاپور در خسرو و شیرین) را نیز می توان از عوامل یاریگر وصال در این دو منظومه به حساب آورد . موانع وعوامل یاریگر در منظومه های غنایی متعدد هستند ولی بسامد آنها در منظومه ها یکسان نیست . نکته ی دیگر آن که یک عامل مثل جنگ در یک منظومه مانع وصال است و در منظومه ای دیگر عامل یاریگر محسوب می شود .

منظومه های عاشقانه ، موانع وصال ، ممدات وصال ، ادبیات غنایی ، خسرو و شیرین ، لیلی و مجنون .