هانیه امیری کیا - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی

در این پژوهش کوشش شده تا از میان انواع وجه فعل هایی که در غزلیات مولوی بکار رفته است ، وجه فعل امری از نظر نحوهی کاربرد فعل از بعد معنایی و همچنین میزان تاثیرگذاری این وجه فعل ، در سخن واکاوی شودروش تحقیق در این پژوهش ، کتابخانه ای ، آماری و توصیفی -تحلیلی است . دامنه ی پژوهش ، پنجاه غزل از مولوی است که به ترتیب الفبایی ، مطالعه و فیش برداری شده است . سپس ؛ با گرفتن بسامد آماری به روشی علمی و دقیق ، انواع وجه فعل و بطور خاص، وجه فعل امری ، بررسی ، توصیف و تحلیل شده است .نتایج نشان داد که از مجموع ۳۰۷ جمله ای که در ابیات پنجاه غزل مولوی وجود داشت ، ۲۸۷ مورد(۴۸/۹۳ درصد) وجه فعل امری مثبت و ۲۰ مورد(۵۲/۶ درصد) وجه فعل امری منفی ( نهی ) بکار رفته بود.همچنین در بررسی معانی ثانویه جمله ها و افعال خبری ، توجه مولانا به مفاخره، آسودگی و اظهار انبساط و شعف ، استهزا، و ملامت ، هشدار، اندوه و تاسف و در نهایت روشنگری و ارشاد بیش از سایر معانی بوده است ، که می تواند نشانی از والا منشی و انبساط و انقباض احوال درونی و همچنین استغراق در مقام رضا باشد. اینگونه تصاویر متناقض درونی که به دلیل عرفان و غرق شدگی در وحدت وجود است ، در سرتاسر غزلیات مولانا، همچون مثنوی کبیر، رخ می نماید.

جمله ، فعل ، وجه فعل ، وجه فعل امری .