بررسی مفاهیم حرکت و سکون در معماری مساجد دوره صفوی (نمونه موردی : مسجد شیخ لطف الله )

معماری اسلامی تجلیگاه عرفانی حرکت و سکون است . معماران و هنرمندان ایرانی ، در متجلی ساختن معنویت در ساختاری مادی و همچنین گذار انسان از عالم فانی و نیل به ملکوت، از وجوه مختلف حرکت و سکون بهره گرفته اند تا تقدس را در کالبد اثرشان جاودان سازند. حرکت ترکیبی از زمان و مکان و لازمه درک هر فضایی است . از دیرباز حکما و فلاسفه به تضاد بین حرکت و سکون سخن ها گفته اند. از دید هنرمند ایرانی حرکت و سکون دو مفهوم ویژه و اثرگذار بر معماری اسلامی می باشد. فرد مسلمان با عبور از کوی و برزن و بازار و گاهی توقف ، با گذر از دنیای مادی بر نفس غلبه می کند، و قدم در مکانی می گذارد که خود را برای انجام فرامین الهی ، در فضایی روحانی آماده می سازد . حرکتی را آغاز می کند، برای سکون و آرامش و حضور در محراب، که این سکون خود شروع حرکتی معنوی است که همانا پرواز روح بسوی ذات الهی است . وجوه معماری ایران و درک شگفتی های آن مدیون حرکت است که ممکن است به اشکال گوناگون ظاهر شود، اما همه در ذات یک هدف را دنبال می کنند. حرکت خواه از طریق پیمایش فضا، خواه بصری و خواه به صورت خیالی و عرفانی که باشد در جهت تسهیل و تشدید عروج انسان از نازلترین مرتبه هستی به عالی ترین مراتب آن می -باشد. همچنین مفهوم حرکت در کنار سکون معنا می یابد. سکونی که بسته به مقصود معمار ایرانی و بر حسب جهان بینی اسلامی اش همچون حرکت در قالب های متفاوت هویدا می شود. اول سکونی که قبل از فضاهای اصلی رخ می دهد و ناظر را به مکث به منظور درک کامل تقدس فضا و اهمیت آن فرا می خواند و موجبات ورود با خضوع و طمانینه می گردد و دوم سکون و آرامشی که در نهایت حرکت ، در مکانی مشخص در انتظار جسم است .آنجا که حرکت متوقف می شود و زمان تداوم می یابد. در این پروژه سعی بر این شده است که در ابتدا با واکاوی معنای حرکت و انواع آن به شناخت نسبی این مفهوم رسیده و بعد با بررسی مسحد شیخ لطف الله که از مساجد دوره صفویه می باشند به نتیجه مورد نظر در مورد مفاهیم حرکت و سکون در این بنا برسیم .

کلیدواژه ها:

حرکت ، سکون ، مسجد شیخ لطف الله ، معماری ایران ، مسجد