متافیزیک کلام الهی؛ هستی شناسی وحی در منظومه کلامی معتزله

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 92

فایل این مقاله در 34 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_HPI-3-10_001

تاریخ نمایه سازی: 14 مرداد 1403

چکیده مقاله:

در دوره میانه، بعد از توحید الهی، یکی از مهم ترین موضوعات مورد اختلاف فرق اسلامی بحث درباب ماهیت کلام الهی بود که هردوی معتزله و اهل حدیث آن را صوت و لفظ می دانستند با این تفاوت که کلام الهی نزد معتزله حادث و مخلوق خدا بود و نزد اهل حدیث، قدیم و غیرمخلوق. پایان این منازعه نه با منطق عقل و استدلال بلکه با قدرت و زور به محنت قرآن انجامید. فرجام ایدئولوژیک این ماجرا، مسائل بسیاری را بدون پاسخ باقی گذاشت که پرداختن به آن راه گشای بسیاری از مسائل دیگر خواهد بود. نظریه کلام الهی نزد معتزله مبتنی بر متافیزیک خاصی است که از رهگذر تبیین نوع رویکرد متافیزیکی به آن، می توان به فهمی بهتر از کلام الهی نائل شد این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی می کوشد رویکرد متافیزیکی معتزله به کلام الهی را درقالب چند مسئله به ترتیب منطقی بیان کند که ماهیت کلام الهی چیست؟ آیا امری هستی شناختی است یا معرفت شناختی و معناشناختی؟ دارای معانی واقعی است؟ امری انسانی است یا الهی؟ کلام الهی چه نسبتی با تاریخمندی دارد؟ رابطه ادیان با یکدیگر چگونه است؟ به طور خلاصه، کلام الهی، فعل گفتاری خداوند است که به لحاظ فاعلی، دو-عاملیتی و به لحاظ فعل بودن، چند-عملی است که از جهت منشا صدور قصد، الهی و از جهت منشا صدور لفظ، انسانی است و از سه جهت زبانی، فلسفی و کلامی، حادث و تاریخمند است و بر مبنای آن، رابطه ادیان ابراهیمی، به لحاظ ماهوی، استقلالی است.

نویسندگان

مسعود جعفرزاده کردکندی

دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

غلامرضا زکیانی

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن حنبل، احمد (د.ت). کتاب السنه بیروت: داراحیاء القرآن العربی ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۳۹۷). الابانه عن اصول الدیانه. حققه: فوقیه حسین ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۴۱۱). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، تحقیق: محمد ...
  • اشعری، ابوالحسن (۱۴۳۲). الابانه عن اصول الدیانه، حققه: ابوعبدالله العصیمی، ...
  • باقلانی، ابی بکر بن الطیب (۱۹۵۰). الانصاف فیما یجب الاعتقاد ...
  • باقلانی، ابی یکر بن الطیب (۱۹۵۷). التمهید، تحقیق یوسف مکارثی ...
  • بصری، ابی الحسین (۱۹۶۴). المعتمد فی اصول الفقه، اعتنی بتهذیبه ...
  • بغدادی، عبدالقاهر (۲۰۱۰). الفرق بین الفرق، دراسه و تحقیق: مجدی ...
  • جشمی بیهقی، امام الحاکم (۱۴۱۵). رساله ابلیس الی اخوانه المناحیس، ...
  • جشمی بیهقی، امام الحاکم (۱۴۲۹). تحکیم العقول فی تصحیح الاصول، ...
  • جعفرزاده کردکندی، مسعود؛ زکیانی، غلامرضا؛ داوری، فهیمه (۱۴۰۱).متافیزیک صفات در ...
  • خیاط، عثمان (د.ت). الانتصار، دون مکان و دون طبع ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (۱۴۳۰). نهایه الاقدام فی علم الکلام، حرره و ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (۱۹۹۳). الملل و النحل، ، تحقیق: امیرعلی منها ...
  • عبدالجبار، قاضی (۱۳۸۰ق). المغنی فی ابواب التوحید و العدل، د.م: ...
  • عبدالجبار، قاضی (۱۴۰۸). شرح الاصول الخمسه، تحقیق و مقدمه: عبدالکریم ...
  • عبدالجبار، قاضی (۱۴۱۶). شرح الاصول الخمسه، تعلیق: الامام احمدبن الحسین ...
  • عبدالجبار، قاضی (۱۹۶۰). المغنی فی ابواب التوحید و العدل، باشراف: ...
  • عبدالجبار، قاضی (۱۹۶۶). متشابه القرآن، بتحقیق عدنان زرزور، قاهره: دارالتراث ...
  • کاپلستون، فردریک (۱۳۸۰). تاریخ فلسفه، ترجمه: سیدجلال الدین مجتبوی، ج۱، ...
  • محمد، صبری عثمان (د.ت). متافیزیقا عند المعتزله، قاهره: دارالهدایه للطباعه ...
  • ملاحمی، محمود بن محمد (۱۳۸۶) الفائق فی اصول الدین، تحقیق: ...
  • ملکیان، مصطفی (۱۳۷۸). تاریخ فلسفه غرب، ج۳، قم:دفتر همکاری حوزه ...
  • نمایش کامل مراجع