زهرا خلیلی ورزنه - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه تهران
مهدی آقاکریمی - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه تهران، آموزگار
طاهره فدایی - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه تهران، آموزگار

در فرایند تعلیم و تربیت، مکاتب فلسفی-تربیتی متعددی وجود دارند که هرکدام ماهیت، فلسفه، روش، کنش و هدف مخصوص به خود رادارند و درهمین راستا جریان و رهنمودهای اجرایی متعددی را ارائه میدهند، دیدگاه ایدئالیسم و رئالیسم دو مورد از مقبول ترین، پرکاربردترین و قدیمی تریندیدگاه های فلسفی-تربیتی در زمینه آموزش هستند که در این پژوهش سعی می کنیم به مقایسه و بررسی ماهیت شناسانه مبانی، اصول و روشتربیت از منظر فلسفی- تربیتی مکاتب ایدئالیسم و رئالیسم بپردازیم، روش تحقیق این پژوهش کیفی-توصیفی است. این پژوهش ازنظر نوعجمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، ازنظر قلمرو تحقیق، مبنایی-کاربردی و ازنظر نوع تحلیل از روش تحلیل محتوایی تلفیقی-تطبیقی استفاده می کند. بر اساس یافته های این پژوهش نو اعتباربخشی ایدئالیسم به امور، اعتباری ذهنی، آرمانی و در رده کمال است اما نوع اعتباربخشی رئالیسم به امور،اعتباری حقیقی، منطقی، منطبق بر واقع و به دوراز احساسات است. هدف از تربیت ایدئالیستی این است که شاگرد را قادر سازد تا به حقیقت زیبایی ونیکی در زندگی اش پی ببرد تا شخصیت وی به طور آزاد و کامل پرورش یابد. تحق خود، عمده ترین هدف آموزش وپرورش ایدئالیستی است. منظور ازاین اصطلاح، رساندن انسان به عالی ترین جایگاه شخصیت و بالنده ساختن تمام توان هایی ها و استعدادهای ذاتی وی است؛ بنابراین ازنظرآموزش وپرورش ایدئالیستی، ایجاد محیط روحانی و معنوی باید از عمده ترین هدف های تربیت باشد. به نظر ایدئالیست ها، فرهنگ و محیط روحانی، حاصل فعالیت خلاق انسان است اما در دیدگاه رئالیسم تنها وسیله شناخت و دقیق ترین آن، شناخت علمی است که به صورت روش خاص علمی انجاممی پذیرد. این شناخت نیز نتیجه تجربه انسان است که در طول تاریخ و باگذشت سالها، بدان دست یافته است. به نظر برخی از رئالیست ها، ذهنانسان هنگام تولد، همانند لوح سفید است و به تدریج در طول زندگی از راه حواس مختلف نقوشی بر آن بسته میشود که ما از آنها به "محفوظات"یا "معلومات" تعبیر میکنیم و این نقش بستن را به اصطلاح "یادگیری" می نامیم. واقعیت، جنبه مادی داشته و در آن جز از راه حواس و تجربهامکان پذیر نیست بر اساس مقایسه این دو دیدگاه میتوان متوجه شد که در دیدگاه یادگیری ایدئالیستی ،توانایی درونی و رشد قابلیت های انسانی چنانچه در ذات اوست و مطابق فطرت مدنظر است و انسان را کمتر تحت تاثیر محیط میداند درصورتیکه رئالیسم ذهن و فطرت نوزاد را تهی دانستهو مطلقا یادگیری را در اثر تجربه میداند،بر اساس این مقایسات پیشنهاد می گردد مطالعات گسترده تری در زمینه طرز تفکر یک نظام آموزشیایدئالیستی یا رئالیستی انجام و با توجه به اعتقادات اسلامی ،فرهنگ وعرف ایرانی و نیازهای کشور، از نکات مثبت هر نظریه و مکتب تا حد امکاناستفاده گردد.

فلسفه، ایدئالیسم، رئالیسم، آموزش وپرورش، تغییر و تحول، بهره وری