مطالعه نقشمایه درخت در قالی جنگ افغانستان

سنت های هنری عموما در پی تغییرات زمانی و مکانی دگرگون می شوند؛ آثار هنری خود به نوعی منعکس کننده اتفاقات فرهنگی و اجتماعی است. در بسیاری موارد تغییر نظام سیاسی در یک کشور می تواند موجب دگرگونی گرایش های هنری شود. قالی های جنگ، بافته هایی هستند که از اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی همزمان با جنگ های متمادی در افغانستان، بافته شده اند. نوآوری اتفاق افتاده در این قالی ها عمدتا مربوط به طرح آنهاست؛ در طرح این قالی ها از ابزار و ادوات جنگی همچون کلاشینکف، تانک، هلیکوپتر، بمب و . استفاده شده است. در این پژوهش یک نمونه از این قالی ها مورد بررسی قرار گرفته است که در متن آن در کنار این نقشمایه های مرتبط با جنگ از طرح درخت زندگی نیز استفاده شده است. هدف از این پژوهش بررسی دلایل ظهور نقشمایه درخت زندگی در قالی جنگ افغانستان است؛ از این رو به دنبال کشف مفاهیم این نقشمایه در میان اقوام بافنده قالی در افغانستان هستیم. سوال اصلی پژوهش این است که قالی جنگ با محتوا و مضمون جنگ و مملو از المان ها و عناصر نمایانگر فضای جنگ، به چه دلیلی از درخت زندگی در کنار این عناصر جنگی استفاده شده است؟ روش تحقیق حاضر، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است. از نتایج این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد که مهم ترین موضوع مورد بررسی در این قالی که نقشمایه درختی در مرکز آن است؛ اگر این درخت را درخت زندگی تعبیر کنیم بافنده قالی افغانی این نقشمایه را در قالی جنگ به منظور نمادی از زندگی و حیات مورد استفاده قرار داده، در روزگاری که با جنگ و مرگ دست و پنجه نرم می کند. حیات دوباره موضوعی است که در روزگار جنگ بیش از همه مفاهیم دیگر ذهن هنرمند بافنده را به خود مشغول ساخته است. درختی که میوه اش باعث جاودانگی می شده است.

کلیدواژه ها:

قالی جنگ ، قالی افغانستان ، نقشمایه درخت ، درخت زندگی.