میلاد گلمحمدی - کارشناسی ارشد معماری منظر، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
عباس خداکرمی - کارشناسی ارشد علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

در سالهای اخیر رویکرد گیاه پالایی در کنار سایر رویکردهای فیزیکی و شیمیایی، به سبب دیدگاه پایداری و تبیینفرآیندهای نو در پاکسازی محیطهای آلوده به فلزات سنگین و مواد آلی به طور گسترده ای مورد توجه معماران منظر، مهندسان علوم باغبانی و متخصصان علوم محیطی قرار گرفته است. با این حال مفهوم واحد و دقیقی از ماهیت کاربردی آن در معماری منظر ارائه نشده و وجود گونه های گیاهی توانمند فراوان در گیاه پالایی فلزات سنگین و مواد آلی، ابهام در زیبایی شناسی منظر و دشواری در انتخاب گونه های گیاهی در طراحی کاشت مناظر پساصنعت را در پی داشته است. از اینرو، هدف این پژوهش تبیین ماهیت و ابعاد مختلف رویکرد گیاه پالایی در طراحی کاشت مناظر پساصنعت از طریق تحلیل طراحی کاشت مناظر پساصنعت و مرور سیستماتیک گونه های گیاهی توانمند در امر گیاه پالایی است. بر اساس یافته های این پژوهش، گیاه پالایی از دیدگاه مهندسان علوم باغبانی و متخصصان علوم محیطی در قالب رویکردی نوین در پالایش مناطق آلودهشهری به شمار میآید. همچنین گیاه پالایی از دیدگاه معماری منظر، بینش کلنگر و وجه کاربردی شده از مفاهیم نظری است. بر مبنای مرور سیستماتیک پژوهشهای پیشین رویکرد گیاه پالایی بر پنج فرآیند فرارفت گیاهی، گیاه پایایی، تبخیر گیاهی، ریشهپالایی و زیست تجزیه گیاهی استوار است. ویژگیهای برآمده از مفهوم این رویکرد در معماری منظر، پاکسازی چندبعدی، عملکرد گسترده و پیچیده، پویایی و مبتنی بودن بر طبیعت است. همچنین مدیریت و برنامهریزی یکپارچه مناظر پساصنعت، مشارکت افراد محلی و تابآور ساختن منظر از استراتژیهای اصلی رویکرد گیاه پالایی بوده که به واسطه فرآیند طراحی اجزای کاشت منجر به ایجاد دستورالعملهای اجرایی میشود. این رویکرد از طریق نظارت مستمر و کنترل دورهای مورد ارزیابی قرار گرفته و بهمنظور بسط و توسعه به صورت فرآیندی چرخهای و پیشرونده تحول مییابد

طرح کاشت، گیاه پالایی، منظر پساصنعت، فلزات سنگین، مواد آلی