پژمان غفوری - پژوهشگر دکتری حقوق عمومی و مدرس دانشگاه
ثریا محمودی - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی
علیرضا یاری - پژوهشگر و نویسنده مسائل حقوقی

گذر از پارادایم حکومت محور به پارادایم حکمرانی، یکی از مهم ترین تحولات نظری در علوم سیاسی و جامعه شناسی است که از اواخر قرن بیستم تاکنون رخ داده است. این گذار از سادگی به پیچیدگی، خود منعکس کننده گذارهای گسترده تر به دیدگاه های فلسفی و تغییر و تحولات در جامعه است. از سال ۱۹۹۶، «بانک جهانی» با توصیه به کوچک سازی دولت ها و افزایش توانمندی آن ها، سیاست بهبود حکمرانی را در دستور کار خود قرار داده است. حکمرانی اساسا مفهومی بحث برانگیز است. حقوقدانان و متخصصان علوم اجتماعی همیشه به آن اشاره می کنند اما در معنای آن توافقی ندارند. پارادایم جدید حکمرانی در ایران، حمکرانی شبکه ای، چندسطحی و چند ذینفعی است که منجر به افزایش فقر، بیکاری، فساد، تخریب و آلودگی زیست محیطی و ... شده است. حکمرانی خوب در جامعه زمانی تحقق می یابد که در تصمیم گیری و برنامه ریزی های سیاسی و اجتماعی بر نگاه از «پایین به بالا» تمرکز حاصل شود. برای حصول این امر در ایران در حال حاضر بحث هایی در خصوص ارتباط حکمت عملی با حکمرانی خوب در حوزه دانشگاهی مطرح است. حکمت عملی مشترکاتی با حکمت نظری دارد اما دارای ویژگی هایی است که آن را از حکمت نظری متمایز می کند. کاربرد حکمت عملی در حوزه حکمرانی می تواند مبین تغییرات واقعی در نظام حکومتی ایران شود. حکمت عملی از روش عقلی و تجربی بهره می گیرد و متفاوت با دانش فقه است. می توان از حکمت عملی در حکمرانی خوب این چنین تعبیر کرد که آن مربوط به اخلاق موقعیتی و هوشیارانه است و مستلزم این است که کسی که حکومت می کند، عمل کند و تصمیم بگیرد و کاربرد حکمت عملی در حکمرانی خوب در هیبت نظارت باشد؛ اندیشیدن به عملکرد نظارتی به عنوان یک عمل سیاسی و اخلاقی. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی حکمت عملی در حکمرانی خوب و به مراتب مدیریت اجتماعی، سیاست و توسعه پایدار پرداخته می شود.

حکمت عملی، حکمرانی خوب، اخلاق، نظارت، مدیریت