مهکامه نظام دوست - کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، موسسه آموزش عالی علوم و فناوری آریان، استان مازندران، ایران
مهزاد رجائی منش - کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشگاه فردوسی مشهد، استان خراسان رضوی، ایران

روان شناسی اسلامی شاخه ای از روان شناسی است که بر اساس مبانی و مفاهیم دین اسلام به مطالعه و درمان روان انسان می پردازد. روانشناسی اسلامی می کوشد با استفاده از منابع قرآنی، حدیثی، فلسفی و عرفانی، نظریه ها و روش هایی را برای شناخت، رشد و ارتقای روح، حکمت و اخلاق انسان ارائه دهد. روانشناسی اسلامی نیز به بررسی تاثیرات دین و معنویت بر سلامت روحی و جسمی انسان می پردازد. روانشناسی اسلامی گرایش های مختلفی دارد که بسته به دیدگاه و رویکرد محققین ممکن است تفاوت های نظری و عملی داشته باشد. از دیدگاه قرآن، انسان، ترکیبی است از روح و جسم، ماده و معنی، نیمه ملکوتی و نیمه مادی؛ دارای فطرتی خدا آشنا؛ امانت دار خدا و مسئول خویشتن و جهان؛ الهی و فناناپذیر. اهتمام او به خود شناسی زمینه خدا شناسی را فراهم می آورد؛ آن که معرفتی افزون تر نسبت به خویشتن برخوردار است؛ دارای معرفتی بیشتر نسبت به پروردگار خود می باشد و این همان است که مبنای روان شناسی اسلامی قرار گرفته است. انطباق قوانین مترقی اسلام با فطرت الهی انسان، ایدئولوژی اسلامی را به عنوان مهمترین شاخه روانشناسی معرفی میکند. ایدئولوژی اسلامی (اسلام گرایی) که با نام اسلام سیاسی و اسلامیسم نیز شناخته می شود، نوعی ایدئولوژی است که «تعالیم، عقاید و ارزش های یک اسلام خاص را به عنوان بنیاد یک ساختار سیاسی که حامیان آن ایدئولوژی آن را دولت اسلامی می خوانند» به کار می بندد. اسلام گرایان می توانند تفاسیر گوناگونی را بر اساس سوره ها و آیات قرآنی داشته باشند. انسان معاصر، با وجود پیشرفتهای عظیم علمی و تکنولوژیکی، با مشکلات عدیده ای روبروست. بسیاری، مشکلات روحی و روانی انسان را، مهمترین دغدغه علم روانشناسی دانسته اند. دیدگاه مادی روانشناسی غرب، ناکارآمدی این شاخه از علم را در از میان بردن مشکلات روحی انسان، به اثبات رسانده است. اینک، آن چه بیش از پیش رخ مینماید، تمسک به قوانین مترقی و پیشرفته اسلام و تفکر در ذات باری تعالی به عنوان تنها مرجع حل مشکلات روحی روانی انسان می باشد.

روان انسان، فطرت، نفس، روانشناسی اسلامی، پیشرفته اسلام