گونه شناسی مساجد سنتی خراسان (شمالی– رضوی– جنوبی) بر مبنای فضای باز و نیمه باز
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: پژوهشنامه خراسان بزرگ، دوره: 10، شماره: 36
- کد COI اختصاصی: JR_JPRESS-10-36_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 185
نویسندگان
کارشناس ارشد معماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا - مشهد - ایران
استادیار گروه معماری- دانشگاه علم و صنعت
چکیده
مسجد پیامبر(ص) الگوی اولیه معماری مساجد، ترکیب ساده ای از فضای باز و نیمه باز بود که در ایران پیش از همه در مساجد خراسان رایج گشت و تداوم یافت. مساجد خراسان در دو دوره سبک خراسانی و سبک آذری الگوی معماری مساجد ایران بوده اند و در هر دو دوره فضای باز و نیمه باز نقش اصلی را در الگوی مساجد داشته اند. ازآنجاکه تحقق بومی این الگو در منطقه خراسان دارای تنوع قابل توجهی است، الگوشناسی دقیق و خلاق این نمونه ها برای هر نوع تداوم هویتی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این جریان الگوهای معماری مساجد که تحت تاثیر رویدادهای بومی، اقلیمی، فرهنگی و مذهبی هستند، مطالعه می شوند. همچنین لازم است روند این تغییر و تحولات مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به الگوی مناسب در جهت طراحی مساجد معاصر، شناخت دقیق این الگوهای سنتی و بومی ضروری است. از این رو کلیه مساجد ثبت شده در میراث فرهنگی در منطقه خراسان بزرگ فارغ از مرزبندی های شمالی، جنوبی و رضوی به عنوان نمونه های مورد مطالعه انتخاب شده اند. پژوهش پیش رو به روش تفسیری تاریخی است که هدف آن، گونهشناسی مساجد این منطقه بر اساس اجزای فضایی همچون فضای باز و نیمه باز و فرم کالبدی-فضایی وابسته به آن است. بر این اساس مساجد بر مبنای دارا بودن و نبودن فضای باز به دو گونه مساجد صحندار و بیصحن دسته بندی می شوند. مساجد صحندار نیز خود به سه دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از مسجد صحندار با کشیدگی صحن در راستای قبله، مسجد صحندار با کشیدگی صحن عمود برجهت قبله و مساجدی با صحن مربع شکل. همچنین هرکدام از این سه گونه خود به زیرگونه هایی تقسیم شده و به ترتیب از ساده ترین و بنیادی ترین الگو تا پیچیده ترین آن ها، به تفکیک و بر اساس نوع ترکیب اجزای کالبدیشان معرفی می شوند و همچنین رابطه هرگونه با گونه های ساده تر پیش از خود نشان داده خواهد شد.کلیدواژه ها
مساجد تاریخی خراسان, گونه شناسی مسجد, صحن, ایواناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.