پایش روند تغییرات چرخه فنولوژیکی گیاهان در شهر اهواز با استفاده از تصاویر سنجش ازدور

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 65

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_GIS-16-3_001

تاریخ نمایه سازی: 19 تیر 1403

چکیده مقاله:

سابقه و هدف: فنولوژی گیاهان نقش مهمی در اکوسیستم های گیاهی ایفا می کند و شاخصی مهم در تغییرات بوم شناختی به شمار می رود. با توجه به گسترش شهرنشینی، فضای سبز شهری گاهی نقشی حیاتی در این مناطق مسکونی دارد. ازطرف دیگر، استفاده از گیاهان در سطح شهرها و خدمات فضای سبزی که آنها ارائه می دهند، توجه زیادی را هم در سطح عمومی و هم در مطالعات جدید به خود جلب کرده است. ارزش فضای سبز شهری به دلیل مزایای متعدد آن برای سلامتی انسان و محیط بوم شناختی شهرها حائز اهمیت است. ازاین رو، با توجه به اهمیت نقش گیاهان در اکوسیستم شهری و نقش آن در سلامت جامعه، مطالعه و پایش چرخه فنولوژیکی گیاهان در فصل های مختلف سال در مناطق شهری در مقیاس های مکانی– زمانی مختلف ضروری است.مواد و روش ها: در این پژوهش، با استفاده از دو شاخص پرکاربرد NDVI و EVI محاسبه شده از تصاویر سنجنده OLI ماهواره لندست-۸ و تصاویر محصول MOD۱۳Q۱ سنجنده مودیس ماهواره ترا، چرخه فنولوژی گیاهان در سطح کلان شهر اهواز در دوره زمانی ۲۰۱۵ تا دسامبر ۲۰۱۹ تحلیل شد. تصاویر ماهواره ای از طریق پلتفرم گوگل ارت انجین فراخوانی و تهیه شد. سپس، با توجه به نوع پوشش گیاهی، چرخه فنولوژیکی گیاهان براساس شاخص های پوشش گیاهی به دست آمد و با چرخه فنولوژیکی به دست آمده از بررسی های زمینی مقایسه شد. با توجه به احتمال وجود نویز و پیکسل هایی با اختلاط طیفی، برای هموارسازی چرخه فنولوژیکی گیاهان از فیلتر Savitzky–Golay استفاده شد.نتایج: نتایج به دست آمده حاکی از روند افزایش مقادیر هر دو شاخص NDVI و EVI به ترتیب با ۰۳/۰ و ۰۴/۰ در سنجنده OLI و ۰۱/۰ (در سال) در محصول سنجنده مودیس است. این تغییرات در ماه های ژانویه، مارس، اکتبر، نوامبر و دسامبر در هر دو سنجنده افزایشی بوده است که به معنای شرایط بهتر زیستی گیاه است. زمان دوره های فنولوژی گیاهان در هر دو سنجنده متفاوت بود. بیشترین اختلاف در هر دو سنجنده در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مشاهده شد. با توجه به مناسب تر بودن شرایط محیطی در این دو سال در مقایسه با سایر سال ها، می توان نتیجه گرفت که با افزایش میزان کلروفیل گیاه، میزان اختلاف بین نتایج این دو سنجنده بیشتر می شود. دوره های انتقال فصل رشد به دست آمده از سنجنده OLI جزئیات بیشتری را در مقایسه با مجموعه داده های با وضوح متوسط مودیس نشان داد. در سنجنده مودیس در مقایسه با سنجنده OLI زمان شروع دوره های فصل رشد، زودتر بود. این تفاوت ها گویای تغییرات بیشتر پوشش گیاهی است که استفاده از تصاویر با قدرت تفکیک بالا قابلیت تشخیص بهتری نسبت به سنجنده های با قدرت تفکیک مکانی متوسط و پایین دارند. به طور کلی، نتایج قابل قبولی از تغییرات چرخه فنولوژیکی گیاهان در سطح یک منطقه شهری با انواع مختلف پدیده های زمینی که سبب ناهمگنی بیشتر در پیکسل های تصاویر سنجنده های ماهواره ای می شود، مشاهده شد.نتیجه گیری: نتایج مقایسه دوره های فصل رشد در سنجنده OLI و مودیس (به ترتیب) با واقعیت زمینی نشان می دهد کمترین اختلاف در شروع فصل رشد با ۷ و ۱۰ روز بوده است. بیشترین اختلاف بین نتایج به دست آمده از سنجنده های OLI و مودیس (به ترتیب) با واقعیت زمینی در اوج فصل رشد با ۲۰ و ۳۵ روز و پایان فصل رشد ۲۰ روز دیرتر و ۲۰ زودتر بوده است. طول فصل رشد در سنجنده مودیس حدود چهار ماه و در سنجنده OLI حدود پنج ماه مشاهده شد که نتایج لندست به واقعیت زمینی نزدیک تر است. این تفاوت را می توان به افزایش تعداد پیکسل های مخلوط با توجه به قدرت تفکیک مکانی تصاویر سنجنده مودیس نسبت داد. نتایج این پژوهش، می تواند راهگشای بررسی تغییرات چرخه های فنولوژیکی در پاسخ به تغییرات محیطی با استفاده از تصاویر سنجش از دور در مناطق شهری باشد.

نویسندگان

مرتضی شریف

دانش آموخته کارشناسی ارشد، رشته سنجش ازدور و GIS، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

سارا عطارچی

استادیار و عضو هیئت علمی گروه سنجش ازدور و GIS، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • Beurs, K.M., & Henebry, G.M., ۲۰۱۰. Spatio-temporal statistical methods for ...
  • Brown, M.E., De Beurs, K., Vrieling, A., ۲۰۱۰. The response ...
  • Cai, Z., Jönsson, P., Jin, H., & Eklundh, L., ۲۰۱۷. ...
  • Cai, Y.; Lin, H. and Zhang, M. (۲۰۱۹). Mapping paddy ...
  • Cai, Y., Li, X., Zhang, M., & Lin, H., ۲۰۲۰. ...
  • Chang, Q., Xiao, X., Jiao, W., Wu, X., Doughty, R., ...
  • Chen, G.; Li, X.; Liu, X.; Chen, Y.; Liang, X.; ...
  • Cook, B.I.; Wolkovich, E.M.; Parmesan, C., ۲۰۱۲. Divergent responses to ...
  • Cohen, W. B.; Yang, Z. G. and Kennedy, R., ۲۰۱(. ...
  • Da Silva, A., Valcu, M., Kempenaers, B., ۲۰۱۵. Light pollution ...
  • Dahlin, K.M., Fisher, R.A., Lawrence, P.J., ۲۰۱۵. Environmental drivers of ...
  • Fisher, J.I., Mustard, J.F., ۲۰۰۷. Cross-scalar satellite phenology from ground, ...
  • Fisher, J.I., Mustard, J.F., Vadeboncoeur, M.A., ۲۰۰۶. Green leaf phenology ...
  • Foroughi, H., Naseri, A. A., Boroomand Nasab, S., Hamzeh, S., ...
  • Fu, Y. H., Zhao, H., Piao, S., Peaucelle, M., Peng, ...
  • Ganguly, S., Friedl, M.A., Tan, B., Zhang, X., Verma, M., ...
  • Huang, K., Zhang, Y., Tagesson, T., Brandt, M., Wang, L., ...
  • Huete, A., Justice, C., & Liu, H., ۱۹۹۴. Development of ...
  • Huete, A., Didan, K., Miura, T., Rodriguez, E. P., Gao, ...
  • Imhoff, M.L., Zhang, P., Wolfe, R.E., Bounoua, L., ۲۰۱۰. Remote ...
  • Jochner, S., Menzel, A., ۲۰۱۵. Urban phenological studies – past, ...
  • Masihpoor, M; datvish sefat, A A; rahmani, R; and fatehi, ...
  • Melaas, E.K., Friedl, M.A., Zhu, Z., ۲۰۱۳. Detecting interannual variation ...
  • Menzel, A.; Sparks, T.H.; Estrella, N.; Koch, E.; Aasa, A.; ...
  • Nagendra, H.; Bai, X.; Brondizio, E.S.; Lwasa, S., ۲۰۱۸. The ...
  • Neil, K., Wu, J., ۲۰۰۶. Effects of urbanization on plant ...
  • Peñuelas, J., Rutishauser, T., & Filella, I., ۲۰۰۹. Phenology feedbacks ...
  • Piao, S., Ciais, P., Friedlingstein, P., Peylin, P., Reichstein, M., ...
  • Li, X., Gong, P., ۲۰۱۶. An “exclusion-inclusion” framework for extracting ...
  • Li, X., Yu, L., Xu, Y., Yang, J., Gong, P., ...
  • Li, X., Zhou, Y., Asrar, G.R., Mao, J., Li, X., ...
  • Lu, P., Yu, Q., Liu, J., Lee, X., ۲۰۰۶. Advance ...
  • Luo, Z., Sun, O.J., Ge, Q., Xu, W., Zheng, J., ...
  • Richardson, A.D.; Keenan, T.F.; Migliavacca, M.; Ryu, Y.; Sonnentag, O.; ...
  • Sharif, M., & Attarchi, S. (۲۰۲۴). Investigating the effect of ...
  • Sharif, M., Attarchi, S., & A.Kakroodi, A., ۲۰۲۲. Investigating the ...
  • Sharif, M., A. Kakroodi, A., Heidari, S., & Kiani, A. ...
  • Wang, Jie, Xiangming Xiao, Yuanwei Qin, Jinwei Dong, Geli Zhang, ...
  • Wu, J., ۲۰۱۴. Urban ecology and sustainability: the state-of-the-science and ...
  • Wu, C., Peng, D., Soudani, K., Siebicke, L., Gough, C. ...
  • Sajadi, P.; Sang, Y.-F.; Gholamnia, M.; Bonafoni, S.; Brocca, L.; ...
  • Zhang, G.J., Cai, M., Hu, A., ۲۰۱۳. Energy consumption and ...
  • Zhang, X., Friedl, M.A., Schaaf, C.B., Strahler, A.H., ۲۰۰۴a. Climate ...
  • Zhang, X., Friedl, M. A., Schaaf, C. B., Strahler, A. ...
  • Zhou, Y., Gurney, K., ۲۰۱۰. A new methodology for quantifying ...
  • Zhou, Y., Smith, S. J., Zhao, K., Imhoff, M., Thomson, ...
  • نمایش کامل مراجع