پایش خشکسالی با استفاده از داده های سنجنده MODIS و مقایسه با شاخص هواشناسی SPI در دوره های کوتاه مدت مطالعه موردی: استان گلستان
- سال انتشار: 1403
- محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره: 22، شماره: 74
- کد COI اختصاصی: JR_GDIJ-22-74_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 197
نویسندگان
استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده آب و خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
چکیده
خشکسالی یکی از پیچیده ترین بلایای طبیعی است که آسیب های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را به همراه دارد و غالبا به عنوان یک پدیده خزنده بیان می شود. پایش خشکسالی با استفاده از تصاویر ماهواره ای می تواند نمایانگر شدت خشکسالی در مناطق با کمبود داده بارش هواشناسی بوده و کاستی مکانی و زمانی آن را جبران کند. در این پژوهش ، خشکسالی استان گلستان با استفاده از شاخص های SPI، TCI،VCI وVHI و به کمک تصاویر ماهواره ای سنجنده مودیس مورد بررسی قرار گرفته است ؛ ازاین رو، ابتدا نقشه های شاخص خشکسالی VHI، VCI و TCI استخراج شد. یافته ها در بررسی شاخص TCI نشان داد که سال ۲۰۰۰ بیش از ۸۰ درصد منطقه مورد مطالعه خشکسالی شدید را تجربه کرده است. همجنین در سال های ۲۰۱۰، ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ نیز بخش قابل توجهی از منطقه مورد مطالعه در موقعیت خشکسالی شدید قرار داشتند. با بررسی شاخص VCI مشخص شده است که بیشترین گستره خشکسالی بسیار شدید متعلق به سال های ۲۰۰۱، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۱ بوده است. نقشه ها همچنین نشان می هد که خشکسالی بسیار شدید هواشناسی در سال ۲۰۰۸ نمود پیدا کرده است. در بررسی شاخص VHI طی دوره زمانی ۲۱ ساله در منطقه مورد مطالعه نشان داد که سال های ۲۰۰۰، ۲۰۰۱، ۲۰۰۲، ۲۰۰۸، ۲۰۱۰، ۲۰۱۱، ۲۰۱۴، ۲۰۱۵، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ وضعیت بحرانی خشکسالی را تجربه کرده اند. همچنین ، در سال های ۲۰۰۰، ۲۰۰۸ و ۲۰۱۸ بالای ۶۰ درصد از مساحت منطقه در وضعیت خشکسالی خیلی شدید واقع شده است . بررسی مقادیر ضریب همبستگی نمایه ها VCI،VHI و TCI با شاخص هواشناسیSPI ، نشان داد که شاخص SPI، بیشترین ضریب همبستگی را با شاخص TCI و کمترین ضریب همبستگی را با شاخص VHI دارد. به طورکلی بخش اعظم منطقه مورد مطالعه در گستره کلاس های خشکسالی خیلی شدید و شدید قرار گرفته است که نیازمند توجه به مدیریت بهینه منابع آبی در این نواحی است.کلیدواژه ها
خشکسالی, داده های ماهواره ای, شاخص SPI, پوشش گیاهیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.