کاوش هایی در خطرات حاصل از روند بیابانی شدن مراتع قشلاقی استان گلستان

امروزه روند افزایشی تخریب مراتع به دلیل نوسانات شدید اقلیمی و عامل انسانی از مهم ترین تهدیدهای توسعه بیابانزایی است. لذا شناسایی اثرات بیابانی شدن مراتع می تواند نقش مهمی در جلوگیری از بحران بیابان زایی داشته باشد. در همین راستا تحقیق حاضر به کاوش خطرات حاصل از روند بیابانی شدن مراتع از دیدگاه دامداران در حوزه آبخیز کلیجه و قولاق بورته استان گلستان پرداخته است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و برای اجرای آن از روش نظریه گرندد تئوری با رویکرد کیفی استفاده شد. مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته به عنوان ابزار جمع آوری داده ها از خبرگان بود. جامعه آماری ۱۱۵ دامدار از سه سامان عرفی بود که ۱۵ نفر از آن ها به شیوه گلوله برفی انتخاب شدند. جمع بندی و تحلیل ۱۸۱۵ دقیقه مصاحبه ها نشان داد که ۱۳۵ مقوله شناسایی شد که ۷۴/۴۰ درصد از آن ها مشابه و تکراری بودند. بر این اساس پس از یکسان سازی مقوله ها، خطرات بیابانی شدن مراتع با ۵۷ مقوله در زمینه های پوشش گیاهی، اقلیم و مخاطرات طبیعی، دام و دامداری، خاک و فرسایش، آب و منابع آبی، اشتغال و منابع درآمدی، مشارکت و سرمایه اجتماعی، بهداشت و بیماری های دامی، ارائه گردید. با توجه به اهمیت مطالعات بیابان زدایی در ایران به ویژه در مراتع تخریب یافته خطرپذیر و مستعد تبدیل به بیابان، شناسایی نشانه های ظهور تخریب و اثرات حاصل از روند بیابانی شدن مراتع می تواند نقش مهمی در سیاست گذاری هدفمند حفاظتی، احیایی، اصلاحی و توسعه ای مراتع در جهت پیشگیری و جلوگیری از تبدیل آن ها به بیابان داشته باشد.

کلیدواژه ها:

مخاطرات طبیعی ، بیابان ، معیشت ، مشارکت ، مدیریت مرتع و دام.